Wederom een gastcolumn. Dit keer geplaatst door Jacob.
Er is op deze site veel discussie over met name de zilver- en de goudprijs. De meeste reacties die ik lees, lijken voort te komen uit overwegingen alsof we handelaren in deze producten zijn. Als de prijs omhoog gaat, is iedereen gelukkig en in the “buying mood” en als de prijs naar beneden gaat, zien diverse mensen geen reden meer om nog edelmetaal te hebben. Dit is niet vreemd want als je naar de media kijkt of luistert, hoor je dezelfde reacties.
Gerard heeft al aangegeven wat volgens hem de fundamenten voor de goudprijs zijn. Er is inmiddels veel over gediscussieerd en zelfs werden er allerlei beschuldigingen en waardeoordelen over gegeven.
Ik las een stukje tekst van één van de leden, dat beschreef dat vooral de verhouding tussen het goud dat gevonden wordt en dat in de wereld in voorraad ligt, een belangrijk punt is voor de waarde van het materiaal. Nu gaat iedereen er van uit dat de getallen die wij hier hanteren, juist zijn. Het is echter niet onwaarschijnlijk dat ook deze goudvoorraadgetallen gemasseerd zijn.
Persoonlijk denk ik dat de bodemprijs van alle edelmetalen bepaald wordt door de kosten van het vinden, het ontwikkelen, de winning en -niet onbelangrijk- het op de markt brengen van de betreffende producten. Op deze site hoor ik vrijwel iedereen roepen over cash-kosten en omdat ik vrijwel de enige ben, die daar steeds op reageer, voel ik mij geroepen om daar wat meer over te vertellen.
Edelmetalen worden edel genoemd omdat ze moeilijk reageren met zuurstof in een vochtige omgeving. Er ontstaat dus geen “roest” om het maar even plat te zeggen. Verder reageren ze over het algemeen moeilijk met alle in een normale leefruimte aanwezige chemische stoffen. Dit is echter niet een hard gegeven want zilver reageert heel gemakkelijk met zwavelwaterstof, een gas dat door vrijwel alle levende wezens uitgestoten wordt. Het eindresultaat hiervan is dat zilver zwart wordt. Goud is op het oog een stuk edeler maar reageert met koningswater, een mengsel van zoutzuur en salpeterzuur, en onder andere cyanide- en enige zwavelverbindingen. Goud laat zich ook gemakkelijk oplossen in kwik dat vroeger en ook nu nog gebruikt wordt om kleine gouddeeltjes te verzamelen.
Platina is edeler dan goud als het op roesten aankomt maar is nog steeds oplosbaar in koningswater en kan ook reageren met halogenen als fluoride en chloor. Elektrochemisch is platina iets minder edel dan goud. Omdat het een andere elektronenschil-structuur heeft, is het net als palladium erg geschikt in katalysatoren. Een katalysator is een onmisbaar middel in een chemische reactie die zelf niet opgebruikt wordt in deze reactie.
Palladium is als het om “roesten”gaat, het meest edele metaal maar reageert gemakkelijker met zuurstof bij erg hoge temperaturen en ook met halogenen.
Wat mij het meest verrast heeft, is dat platina 10 keer zo algemeen in de aardkorst voorkomt dan goud. Goud behoort tot één van de zeldzaamste metalen in de aardkorst. Er zijn maar 6 metalen die zeldzamer zijn waartoe onder andere Rhodium behoort.
Er is ruim 25 keer zo veel zilver als goud aanwezig in de aardkorst, de beschikbaarheid van goud is echter veel groter omdat dit metaal veel minder verbruikt wordt.
Het vinden van goud is tegenwoordig een erg geldrovende bezigheid. Je moet op zijn minst een grondige kennis hebben van geologie en je moet de middelen hebben om met behulp van kaarten en data plekken te vinden, die in aanmerking komen. Het is van alle tijden dat veel goudzoekers, privé personen maar ook bedrijven, deze fase overslaan en gaan zoeken waar een ander al wat gevonden heeft. Hoe je het ook aanpakt, het blijft erg duur, want je moet rechten kopen om ergens te mogen zoeken en ook het zoeken zelf kan al miljoenen kosten.
Nu gaan we uit van het geval dat je geluk hebt en sporen van een edelmetaal vindt. Dan is er nog helemaal geen reden om een gat in de lucht te springen of er één in de grond te graven en aan het werk te gaan. Het is het meest gebruikelijk tegenwoordig dat er eerst gekeken wordt of er betere plekken zijn om een eerste boring te doen om te weten wat de concentratie is en hoe dik de laag is, die het edelmetaal bevat. Er zullen dan verscheidene (10 tot 100) boringen over het doelgebied gedaan moeten worden om uit te vinden of het edelmetaal houdende gebied voldoende oppervlak heeft om verder te zoeken. Dit type onderzoeken loopt vaak al in de miljoenen omdat er boorapparaten met allerlei voorzieningen naar het betreffende gebied gebracht moeten worden. Het betreft tegenwoordig vaak gebieden zonder wegen, brandstof, overnachtingsfaciliteiten etc. etc. Verder moet alles goed gedocumenteerd worden zodat men precies weet waar en op welke diepte elk monster gevonden is en er moeten allerlei laboratoriumonderzoeken plaats vinden.
Na dit onderzoek, dat vaak al twee, drie of veel meer jaren later is dan de eerste ontdekking genoemd in de vorige alinea, wordt pas duidelijk of er voldoende edelmetaal aanwezig is om verder onderzoek mogelijk te maken. We spreken nu over een operatie waar banken (dezelfde die de edelmetaalprijzen manipuleren) en/of het uitgeven van aandelen onontkoombaar zijn om het proces uit te kunnen voeren. Stel, er wordt in ons geval een concentratie gevonden van 2 á 3 gram per ton hetgeen tegenwoordig al veel enthousiasme genereert en deze concentratie is op slechts 50 tot 100 m diepte. Dit zal onder de huidige marktomstandigheden al tot een succesvolle plaatsing op de aandelenmarkt in Canada (CVE), London (AIM) of Australië (ASX) kunnen leiden. Dit zijn de drie markten waar edelmetaal “mijners” het meeste succes hebben om geld te krijgen.
U kunt begrijpen dat al dit gedoe weinig met goud zoeken in de historische zin van het woord te maken heeft.
Om een goede indruk te krijgen wat de eventuele mijn aan edelmetaal bevat, worden er rapporten geproduceerd, die aangeven hoeveel edelmetaal er in de hoeveelheid onderzochte grondoppervlak zou kunnen zitten. Dit wordt in Noord-Amerikaanse rapporten vaak de “inferred resource” genoemd. We spreken hier over een schatting aan de hand van vaak al een grote hoeveelheid boringen en analyse-rapporten. De gerapporteerde cijfers zeggen echter niets over wat er eventueel economisch winbaar is. Er kan dus best 100 miljoen ounce goud zijn met een concentratie van 2 gram per ton die later toch niet economisch winbaar blijkt te zijn op het moment van de rapportage. We zien met veel Zuid-Afrikaanse mijnen zelfs nog veel hogere concentraties maar dat, ondanks de al aanwezige infrastructuur, de mijndiepte de prijs om het te winnen, te hoog maakt.
Er is veel geld nodig om een zogenaamde haalbaarheidsstudie te doen. Hiervoor is het van belang dat men een redelijke indruk heeft hoeveel edelmetaal er is, wat de concentratie is en wat er nodig is om het edelmetaal op een economische manier te kunnen winnen. Hierbij wordt meegenomen hoeveel materiaal er verzet moet worden voor het edelmetaal zelf bereikt wordt, hoe het edelmetaal uit de enorme massa steen gehaald moet worden met een redelijk rendement maar ook hoeveel het kost om er werktuigen te krijgen en die aan de gang te houden middels een netaansluiting of de aanvoer van brandstoffen.
Het is echter niet ongebruikelijk dat er eerst een veel betere resource studie nodig is om een goede haalbaarheidstudie te doen. Dit betekent nog meer boringen en nog meer labonderzoek om een betere beschrijving te krijgen van de aanwezige hoeveelheid edelmetaal.
Het rapport geeft allereerst aan wat het doel van al de moeite is. Het rapport beschrijft waar het gebied ligt en geeft inzicht in de eigendomsrechten van het betreffende mijnbedrijf en de eventueel benodigde vergunningen om tot het beginnen van mijnactiviteiten over te gaan. Er wordt gerapporteerd over de historie van het gebied zowel wat betreft geologische wetenswaardigheden als eerdere onderzoekingen of mijnactiviteiten in dezelfde of soortgelijke geologische structuren. Het biedt inzicht in de totale infrastructuur die nodig is om mijnactiviteiten te verrichten.
Verder geeft het aan hoe het onderzoek verricht is en welke methodes gebruikt zijn om tot de gerapporteerde cijfers te komen en waar men op dat moment de grens trekt van wel of niet winbare concentratie.
Er wordt ook een plan gemaakt hoe het edelmetaal gemijnd zou kunnen worden waardoor de wel of niet bereikbaarheid bepaald wordt. Je kunt je voorstellen als je een groot gat graaft (open pit) en alles gaat verwerken, dat er geen edelmetaal verloren behoeft te gaan terwijl als je gangen in de grond gaat maken, er altijd een deel in de grond blijft zitten.
Met bovenstaande randvoorwaarden is een betere schatting te maken over wat er wel of niet winbaar is. Dit wordt een “indicated mineral resource” genoemd.
Stel nu dat we het voor elkaar hebben gekregen om een haalbaarheidsplan met een gedegen resource studie te realiseren. We praten nu over een “virtueel mijnbedrijf” waar al vele miljoenen zijn uitgegeven met het edelmetaal in de grond als onderpand. Vaak zie je dat zowel de banken als de investeerders een bepaalde waardering hebben voor dit type mijn- bedrijven van 1 – 100 US$/ounce. De waarde is natuurlijk erg afhankelijk waar de mijn is, hoeveel de “cashkosten” zullen zijn om echt tot mijnen over te gaan, de potentiële haalbaarheid en allerlei andere markt (waan-)beelden.
Het hangt in het bijzonder van het management af of er een succesvolle mijn gaat komen. Er moeten namelijk erg veel geldmiddelen verzameld worden om tot een mijn-project te komen waarbij tegenwoordig milieuvergunningen en andere maatschappelijke zaken een belangrijke rol kunnen spelen. Kortom, het project moet verkocht worden aan de overheid, de omgeving van de mijn, de banken en aan de beleggers. In het voorstadium worden de bedrijven vaak geheel door beleggers gefinancierd maar als het proces voortgaat en er weinig spectaculairders te melden valt dan het geheel of gedeeltelijk krijgen van een vergunning is het vaak moeilijk meer geld los te krijgen van aandeelhouders zonder de aandelen niet enorm te verdunnen. Hier wordt vaak de hulp van banken ingeroepen, die geld lenen op allerlei ingenieuze voorwaarden die vrijwel altijd ten koste van de al zittende aandeelhouders gaan.
Dit proces kan zich jaren voortslepen. Het is nogal onverstandig om alvast met aankopen van werktuigen en infrastructuur te beginnen als er nog geen vergunningen zijn. Een goed voorbeeld waar dat helemaal verkeerd gegaan is, is het Gabriel Resources project in Roemenië.
Er zijn honderden projecten die hangen aan de welwillendheid van plaatselijke, provinciale en landelijke overheden. Dit ging vroeger sneller omdat toen op grote schaal de overheidsfunctionarissen gesmeerd werden. Tegenwoordig moet dit allemaal heel omzichtig gebeuren wat heel veel tijd en nog meer (smeer-)geld kost. Intussen zijn er al miljoenen geïnvesteerd en kost het een miljoen per jaar om het proces gaande te houden. Sommige overheden zijn inmiddels al begonnen met het heffen van allerlei vormen van belastingen, dus er moet meer geleend worden terwijl er nog geen inkomsten voor het bedrijf binnenkomen.
Disclaimer: De mening van Jacob als columnist is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen.
Er is op deze site veel discussie over met name de zilver- en de goudprijs. De meeste reacties die ik lees, lijken voort te komen uit overwegingen alsof we handelaren in deze producten zijn. Als de prijs omhoog gaat, is iedereen gelukkig en in the “buying mood” en als de prijs naar beneden gaat, zien diverse mensen geen reden meer om nog edelmetaal te hebben. Dit is niet vreemd want als je naar de media kijkt of luistert, hoor je dezelfde reacties.
Gerard heeft al aangegeven wat volgens hem de fundamenten voor de goudprijs zijn. Er is inmiddels veel over gediscussieerd en zelfs werden er allerlei beschuldigingen en waardeoordelen over gegeven.
Ik las een stukje tekst van één van de leden, dat beschreef dat vooral de verhouding tussen het goud dat gevonden wordt en dat in de wereld in voorraad ligt, een belangrijk punt is voor de waarde van het materiaal. Nu gaat iedereen er van uit dat de getallen die wij hier hanteren, juist zijn. Het is echter niet onwaarschijnlijk dat ook deze goudvoorraadgetallen gemasseerd zijn.
Persoonlijk denk ik dat de bodemprijs van alle edelmetalen bepaald wordt door de kosten van het vinden, het ontwikkelen, de winning en -niet onbelangrijk- het op de markt brengen van de betreffende producten. Op deze site hoor ik vrijwel iedereen roepen over cash-kosten en omdat ik vrijwel de enige ben, die daar steeds op reageer, voel ik mij geroepen om daar wat meer over te vertellen.
Edelmetalen worden edel genoemd omdat ze moeilijk reageren met zuurstof in een vochtige omgeving. Er ontstaat dus geen “roest” om het maar even plat te zeggen. Verder reageren ze over het algemeen moeilijk met alle in een normale leefruimte aanwezige chemische stoffen. Dit is echter niet een hard gegeven want zilver reageert heel gemakkelijk met zwavelwaterstof, een gas dat door vrijwel alle levende wezens uitgestoten wordt. Het eindresultaat hiervan is dat zilver zwart wordt. Goud is op het oog een stuk edeler maar reageert met koningswater, een mengsel van zoutzuur en salpeterzuur, en onder andere cyanide- en enige zwavelverbindingen. Goud laat zich ook gemakkelijk oplossen in kwik dat vroeger en ook nu nog gebruikt wordt om kleine gouddeeltjes te verzamelen.
Platina is edeler dan goud als het op roesten aankomt maar is nog steeds oplosbaar in koningswater en kan ook reageren met halogenen als fluoride en chloor. Elektrochemisch is platina iets minder edel dan goud. Omdat het een andere elektronenschil-structuur heeft, is het net als palladium erg geschikt in katalysatoren. Een katalysator is een onmisbaar middel in een chemische reactie die zelf niet opgebruikt wordt in deze reactie.
Palladium is als het om “roesten”gaat, het meest edele metaal maar reageert gemakkelijker met zuurstof bij erg hoge temperaturen en ook met halogenen.
Wat mij het meest verrast heeft, is dat platina 10 keer zo algemeen in de aardkorst voorkomt dan goud. Goud behoort tot één van de zeldzaamste metalen in de aardkorst. Er zijn maar 6 metalen die zeldzamer zijn waartoe onder andere Rhodium behoort.
Er is ruim 25 keer zo veel zilver als goud aanwezig in de aardkorst, de beschikbaarheid van goud is echter veel groter omdat dit metaal veel minder verbruikt wordt.
Het vinden van goud is tegenwoordig een erg geldrovende bezigheid. Je moet op zijn minst een grondige kennis hebben van geologie en je moet de middelen hebben om met behulp van kaarten en data plekken te vinden, die in aanmerking komen. Het is van alle tijden dat veel goudzoekers, privé personen maar ook bedrijven, deze fase overslaan en gaan zoeken waar een ander al wat gevonden heeft. Hoe je het ook aanpakt, het blijft erg duur, want je moet rechten kopen om ergens te mogen zoeken en ook het zoeken zelf kan al miljoenen kosten.
Nu gaan we uit van het geval dat je geluk hebt en sporen van een edelmetaal vindt. Dan is er nog helemaal geen reden om een gat in de lucht te springen of er één in de grond te graven en aan het werk te gaan. Het is het meest gebruikelijk tegenwoordig dat er eerst gekeken wordt of er betere plekken zijn om een eerste boring te doen om te weten wat de concentratie is en hoe dik de laag is, die het edelmetaal bevat. Er zullen dan verscheidene (10 tot 100) boringen over het doelgebied gedaan moeten worden om uit te vinden of het edelmetaal houdende gebied voldoende oppervlak heeft om verder te zoeken. Dit type onderzoeken loopt vaak al in de miljoenen omdat er boorapparaten met allerlei voorzieningen naar het betreffende gebied gebracht moeten worden. Het betreft tegenwoordig vaak gebieden zonder wegen, brandstof, overnachtingsfaciliteiten etc. etc. Verder moet alles goed gedocumenteerd worden zodat men precies weet waar en op welke diepte elk monster gevonden is en er moeten allerlei laboratoriumonderzoeken plaats vinden.
Na dit onderzoek, dat vaak al twee, drie of veel meer jaren later is dan de eerste ontdekking genoemd in de vorige alinea, wordt pas duidelijk of er voldoende edelmetaal aanwezig is om verder onderzoek mogelijk te maken. We spreken nu over een operatie waar banken (dezelfde die de edelmetaalprijzen manipuleren) en/of het uitgeven van aandelen onontkoombaar zijn om het proces uit te kunnen voeren. Stel, er wordt in ons geval een concentratie gevonden van 2 á 3 gram per ton hetgeen tegenwoordig al veel enthousiasme genereert en deze concentratie is op slechts 50 tot 100 m diepte. Dit zal onder de huidige marktomstandigheden al tot een succesvolle plaatsing op de aandelenmarkt in Canada (CVE), London (AIM) of Australië (ASX) kunnen leiden. Dit zijn de drie markten waar edelmetaal “mijners” het meeste succes hebben om geld te krijgen.
U kunt begrijpen dat al dit gedoe weinig met goud zoeken in de historische zin van het woord te maken heeft.
Om een goede indruk te krijgen wat de eventuele mijn aan edelmetaal bevat, worden er rapporten geproduceerd, die aangeven hoeveel edelmetaal er in de hoeveelheid onderzochte grondoppervlak zou kunnen zitten. Dit wordt in Noord-Amerikaanse rapporten vaak de “inferred resource” genoemd. We spreken hier over een schatting aan de hand van vaak al een grote hoeveelheid boringen en analyse-rapporten. De gerapporteerde cijfers zeggen echter niets over wat er eventueel economisch winbaar is. Er kan dus best 100 miljoen ounce goud zijn met een concentratie van 2 gram per ton die later toch niet economisch winbaar blijkt te zijn op het moment van de rapportage. We zien met veel Zuid-Afrikaanse mijnen zelfs nog veel hogere concentraties maar dat, ondanks de al aanwezige infrastructuur, de mijndiepte de prijs om het te winnen, te hoog maakt.
Er is veel geld nodig om een zogenaamde haalbaarheidsstudie te doen. Hiervoor is het van belang dat men een redelijke indruk heeft hoeveel edelmetaal er is, wat de concentratie is en wat er nodig is om het edelmetaal op een economische manier te kunnen winnen. Hierbij wordt meegenomen hoeveel materiaal er verzet moet worden voor het edelmetaal zelf bereikt wordt, hoe het edelmetaal uit de enorme massa steen gehaald moet worden met een redelijk rendement maar ook hoeveel het kost om er werktuigen te krijgen en die aan de gang te houden middels een netaansluiting of de aanvoer van brandstoffen.
Het is echter niet ongebruikelijk dat er eerst een veel betere resource studie nodig is om een goede haalbaarheidstudie te doen. Dit betekent nog meer boringen en nog meer labonderzoek om een betere beschrijving te krijgen van de aanwezige hoeveelheid edelmetaal.
Het rapport geeft allereerst aan wat het doel van al de moeite is. Het rapport beschrijft waar het gebied ligt en geeft inzicht in de eigendomsrechten van het betreffende mijnbedrijf en de eventueel benodigde vergunningen om tot het beginnen van mijnactiviteiten over te gaan. Er wordt gerapporteerd over de historie van het gebied zowel wat betreft geologische wetenswaardigheden als eerdere onderzoekingen of mijnactiviteiten in dezelfde of soortgelijke geologische structuren. Het biedt inzicht in de totale infrastructuur die nodig is om mijnactiviteiten te verrichten.
Verder geeft het aan hoe het onderzoek verricht is en welke methodes gebruikt zijn om tot de gerapporteerde cijfers te komen en waar men op dat moment de grens trekt van wel of niet winbare concentratie.
Er wordt ook een plan gemaakt hoe het edelmetaal gemijnd zou kunnen worden waardoor de wel of niet bereikbaarheid bepaald wordt. Je kunt je voorstellen als je een groot gat graaft (open pit) en alles gaat verwerken, dat er geen edelmetaal verloren behoeft te gaan terwijl als je gangen in de grond gaat maken, er altijd een deel in de grond blijft zitten.
Met bovenstaande randvoorwaarden is een betere schatting te maken over wat er wel of niet winbaar is. Dit wordt een “indicated mineral resource” genoemd.
Stel nu dat we het voor elkaar hebben gekregen om een haalbaarheidsplan met een gedegen resource studie te realiseren. We praten nu over een “virtueel mijnbedrijf” waar al vele miljoenen zijn uitgegeven met het edelmetaal in de grond als onderpand. Vaak zie je dat zowel de banken als de investeerders een bepaalde waardering hebben voor dit type mijn- bedrijven van 1 – 100 US$/ounce. De waarde is natuurlijk erg afhankelijk waar de mijn is, hoeveel de “cashkosten” zullen zijn om echt tot mijnen over te gaan, de potentiële haalbaarheid en allerlei andere markt (waan-)beelden.
Het hangt in het bijzonder van het management af of er een succesvolle mijn gaat komen. Er moeten namelijk erg veel geldmiddelen verzameld worden om tot een mijn-project te komen waarbij tegenwoordig milieuvergunningen en andere maatschappelijke zaken een belangrijke rol kunnen spelen. Kortom, het project moet verkocht worden aan de overheid, de omgeving van de mijn, de banken en aan de beleggers. In het voorstadium worden de bedrijven vaak geheel door beleggers gefinancierd maar als het proces voortgaat en er weinig spectaculairders te melden valt dan het geheel of gedeeltelijk krijgen van een vergunning is het vaak moeilijk meer geld los te krijgen van aandeelhouders zonder de aandelen niet enorm te verdunnen. Hier wordt vaak de hulp van banken ingeroepen, die geld lenen op allerlei ingenieuze voorwaarden die vrijwel altijd ten koste van de al zittende aandeelhouders gaan.
Dit proces kan zich jaren voortslepen. Het is nogal onverstandig om alvast met aankopen van werktuigen en infrastructuur te beginnen als er nog geen vergunningen zijn. Een goed voorbeeld waar dat helemaal verkeerd gegaan is, is het Gabriel Resources project in Roemenië.
Er zijn honderden projecten die hangen aan de welwillendheid van plaatselijke, provinciale en landelijke overheden. Dit ging vroeger sneller omdat toen op grote schaal de overheidsfunctionarissen gesmeerd werden. Tegenwoordig moet dit allemaal heel omzichtig gebeuren wat heel veel tijd en nog meer (smeer-)geld kost. Intussen zijn er al miljoenen geïnvesteerd en kost het een miljoen per jaar om het proces gaande te houden. Sommige overheden zijn inmiddels al begonnen met het heffen van allerlei vormen van belastingen, dus er moet meer geleend worden terwijl er nog geen inkomsten voor het bedrijf binnenkomen.
Disclaimer: De mening van Jacob als columnist is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen.