De week van het geld 2020: een korte geschiedenisles over munt- en briefgeld

Van 23 tot 27 maart vindt de 10e editie plaats van de ‘Week van het geld’. Deze week wordt georganiseerd op initiatief van het ministerie van Financiën om Nederlanders te helpen met het verbeteren van hun financiële keuzes. Deze editie heeft als thema ‘Goed omgaan met geld is goud waard’. Op verschillende scholen door heel Nederland zal aandacht worden besteed aan het maken van verstandige financiële keuzes. Zo zullen er bijvoorbeeld lessen zijn over hoeveel het gebruik van een smartphone kost en hoe reclames financiële beslissingen kunnen beïnvloeden. Naast deze activiteiten op scholen, wordt er ook op een breder vlak stilgestaan bij de rol die geld speelt in onze samenleving. Wij staan bij deze gelegenheid graag stil bij de ontwikkeling van munt- en briefgeld en de rol die het door de geschiedenis heen heeft gespeeld.

Zo deed muntgeld een kleine 3000 jaar geleden zijn intrede in samenlevingen in Azië met voornaamste doel het vergemakkelijken van de handel. Daarvoor werd er aan ruilhandel gedaan, wat betekende dat je slechts fysieke producten kon verhandelen. Dit had als nadeel dat het moeilijk was om iemand te vinden die had wat jij wilde en ook geïnteresseerd was in een product dat jij kon verhandelen. Met de komst van muntgeld, dat werd gemaakt van zilver en goud, kon er onderling gehandeld worden met iets wat waardevast was. Dit maakte het handelen makkelijker wat een impuls gaf aan de economie. Het betalen met muntgeld werd vervolgens ook geadopteerd door de Grieken en Romeinen die het zo verspreidde over de rest van de wereld. Door de komst en het gebruik van muntgeld werd het ook mogelijk om geld te lenen wat weer een impuls gaf aan de bedrijvigheid en economie. De Grieken en Romeinen gaven elke muntsoort een vast gewicht in zilver, goud, koper, brons of tin. De waarde van elke muntsoort stond gelijk aan het gewicht van de grondstof waar het uit gemaakt was. Wanneer je een gouden munt dus om smolt naar een goudklompje had het nog steeds dezelfde waarde.

In de 10e eeuw waren de Chinezen de eerste die experimenteerde met briefgeld. In 1616 drukte Zweden als eerste Europese land bankbiljetten. Die biljetten werden eerst alleen door klanten van banken gebruikt die veel reisden. Zij konden de biljetten namelijk meenemen op reis en bij een ander bankfiliaal inwisselen voor muntgeld. Dit maakte het reizen veiliger want een overvaller kon niks met de biljetten omdat ze op naam stonden.

In de loop der tijd werd zilver en goud als grondstof voor de munten steeds moeilijker te vinden. Dit had als gevolg dat wanneer gouden of zilveren munten werden omgesmolten, ze meer waard werden doordat de waarde van zilver en goud als grondstof hoger was. Daarom voerden veel landen, ook Nederland, de gouden standaard in. Dit hield in dat de waarde van geld, zowel munt als briefgeld, gekoppeld werd aan een vooraf afgesproken gewicht in goud. Hierdoor heeft geld dus een symbolische waarde gekregen.

De Nederlandse Bank, opgericht in 1818, heeft sinds 1863 het monopolie op het uitbrengen van Nederlands briefgeld. In beginsel moest 40% van de waarde van het geld in omloop gedekt zijn door de goudreserve die De Nederlandse Bank in zijn beheer heeft. Inmiddels is dit percentage losgelaten. Toch bezit en koopt De Nederlandse Bank nog steeds goud, momenteel zo’n 600 ton. Dit omdat goud altijd zijn waarde bezit en ziet de De Nederlandse Bank het als vertrouwensanker voor de economie.

Alhoewel De Nederlandse Bank de productie van bankbiljetten heeft uitbesteed aan buitenlandse partijen, wordt het het Nederlandse muntgeld al sinds 1567 geslagen bij de Koninklijke Nederlandse Munt in Utrecht. Zij slaan niet alleen munten in opdracht van de Nederlandse staat, maar ontwerpen ook bijzondere munten en penningen die uitgebracht worden bij speciale gelegenheden. Deze munten zijn vooral populair bij verzamelaars. Ook voor deze editie van de `Week van het geld’ slaat De Koninklijke Munt, weer een speciale 2 euro munt. Deze munt zal niet in circulatie gaan, maar mocht je geïnteresseerd zijn dan kan je deze aanschaffen door een van onze jaarsets aan te schaffen.