Hierbij presenteren wij u de eerste column van Gerard op dit blog.
Vergeet s.v.p. niet onderaan het artikel uw beoordeling te geven.
Fundamentals goudprijs onder de loep
Voordat we echt naar de fundamentals gaan kijken, eerst even een diep geworteld misverstand uit de weg ruimen. Deze periode van stijgende goudprijzen wordt vaak ten onrechte vergeleken met de periode 1970 tot 1980. Deze periode kenmerkte zich door veel te hoge economische groei in de aanloop naar de crisis. Hierdoor kwam er teveel geld in de markt welke de inflatie opdreef tot boven de 10%. Tegelijkertijd hield men de rente veel te laag. Het effect was de zogenaamde tweede ronde inflatie welke beter bekend staat als loon/prijsspiraal. Lonen, prijzen en vooral huizenprijzen knalden stijl omhoog en de rente compenseerde dit niet. Dat was de reden dat de goud- en zilverprijs steeg. Ook toen dreigden de valuta’s zichzelf op te blazen. Toen de rente in 1980 in een keer opgetrokken werd tot 12%, zakte de inflatie snel en de goud- zilverprijs donderde stijl naar beneden om daar 20 jaar te blijven.
Dit is in deze periode totaal niet aan de orde. Er zijn nu andere fundamentele oorzaken welke de prijs van goud en zilver opdrijven. Natuurlijk blijft de reden voor de vlucht naar goud wel hetzelfde. Dat zijn de angst voor hoge inflatie, te lage rentes, verdampen spaargeld en crisis rond valuta’s. Hier komt nu de schuldencrisis nog bij, iets wat in de jaren 70 totaal niet aan de orde was. Kort door de bocht, toen waren het groeistuipen, nu krimpstuipen. Ofwel schuld opbouw t.o.v. schuld afbouw.
Maar zoals altijd in de economie zijn er gelijktijdig krachten aan het werk die de prijs zowel opdrijven als omlaag drijven. Veel factoren spelen altijd mee. Dat is nu met de goud- zilverprijs niet anders.
Een zware prijs dalende kracht heeft te maken met het uitblijven van de “tweede ronde inflatie”, de loon/prijsspiraal. Het uitblijven van die loon/prijsspiraal heeft alles te maken met vraag en aanbod op de arbeidsmarkt. Sterk dalend aanbod van vacatures drukt de gemiddelde lonen. Zolang dit zo blijft kun je spreken van een deflatoire periode welke ook samengaat met dalende huizenprijzen. Het uitblijven van de loon/prijsspiraal neemt de angst weg voor hoge inflatie en dat is slecht nieuws voor de goudprijs. Ook de wereldwijde economische krimp neemt de angst voor inflatie helemaal weg. Dit is wat we zagen in het afgelopen jaar en zien in de korte termijn trend. Daar overheen komt nog de bekende manipulatie die de prijs nog verder drukt en, misschien nog erger, volatiel maakt. Manipulatie werkt perfect op korte termijn. Maar over de lange termijn heb ik mijn twijfels. Als op een bepaald moment iedereen in paniek vlucht naar de veilige haven, dan houdt niets de prijs nog tegen. Op zulk moment zullen shortposities alleen maar nog hogere vraag naar goud en zilver oproepen. De hoge volatiliteit is mogelijk een grote rem hierop, omdat dit afschrikt bij beleggers die een veilige haven zoeken. Dat zien we nu duidelijk gebeuren.
Effecten die de prijs opdrijven op de goudmarkt zijn er ook maar op dit moment nog niet sterk genoeg. Het bijprinten van geld om de deflatie-effecten te drukken heeft vervelende bijwerkingen. Enerzijds helpt het niet de prijzen van huizen en duurzame goederen op te drijven en blijven dus deflatoir, anderzijds wel de prijsexplosie van eerste levensbehoeftes zoals voedsel en energie. Dit laatste heeft op zijn beurt weer nadelige effecten op de gemiddelde koopkracht. En koopkrachtverlies laat op dit moment de economie krimpen en de werkloosheid oplopen. Maar, erger nog, dit laat ook de schulden bij de overheden nog hoger oplopen omdat de inkomsten uit belasting gedeeltelijk wegvalt, ook nog extra gedreven door de lagere omloopsnelheid van belastbaar geld. Het gevolg dus hogere overheidsschulden waarvan de rente weer kunstmatig zo laag mogelijk gehouden moet worden om een totale instorting te voorkomen. Bovendien kan veel schuld en rentelast alleen nog maar met vers bijgeprint geld gefinancierd worden. En ook nog in een steeds hoger tempo met steeds hogere bedragen. Een akelige opeenstapeling van gevolgen dus. Een neerwaartse spiraal waar bijna niet uit te ontkomen valt. Bovendien is zulke spiraal met deze kenmerken de perfecte voedingsbodem voor hyperinflatie.
Schrokken we in 2008 nog van de redding van AMB/AMRO van 17 miljard, zo keken we al niet eens meer op van de 1000 miljard die de ECB alleen al in de eerste 4 maanden van 2012 nodig had voor allerhande exotische reddingsplannen. En die teller loopt steeds harder. Gaat de 2000 zeker halen voor einde jaar. Het leuke daarbij is dat banken overeind gehouden moeten worden om de overheidstekorten te financieren. M.a.w. de ene bijna failliete zooi staat garant voor de andere bijna failliete zooi. En omgekeerd kan blijkbaar ook tegenwoordig, de ander staat op zijn beurt weer garant voor de ene. Om dit te snappen moet je voor bankier gestudeerd hebben.
Heel goed nieuws voor de goud en zilverprijs is dat hierdoor de rente niet omhoog kan, zoals dat in 1980 wel kon. Als de rente op staatsleningen uiteindelijk toch gaat stijgen naar Griekse of Spaanse niveaus, dan kun je bijna zeker zijn dat niet alleen de valuta’s het gaan begeven, maar vooral overheden in faillissement gaan. Peter Schiff zegt hierover, “als de rente op de US staatsleningen gaat oplopen, dan is de VS gelijk aan Griekenland. Met dit verschil dat niemand de VS te hulp kan schieten zoals Europa dat wel doet met Griekenland en de andere PIIGS.” Dus de FED en ECB zullen zo lang mogelijk de rente extreem laag houden, zelfs als hiermee de valuta’s in gevaar komen. Hiermee is meteen duidelijk waarom operatie Twist permanent zal blijven. Een andere keuze heeft de FED niet. Twist is in feite een permanente QE3. Dit mes snijdt aan twee kanten. Enerzijds is dit geld in het systeem pompen, anderzijds houdt het de rente op staatspapier laag. Goed nieuws voor goud en zilver dus. Blijvend lage rente met alle risico’s van dien.
Maar niks duurt eeuwig. Dit schuld op schuld stapelen gaat uiteindelijk toch fout aflopen. Dan heb je een veilige haven nodig voor je spaargeld. De enige veilige haven op dit moment is edelmetaal. Het kan nog even duren, maar elke bubbel knapt uiteindelijk toch. De schuldenbubbel staat al enige tijd op knappen. Volgens steeds meer economen is de grootste bubbel aller tijden de US Treasury. Goud is geen bubbel. Als het al ooit een bubbeltje was, dan is die het afgelopen jaar wel leeggelopen. Het mooie is dat de centrale bankiers die beweren dat goud een bubbel is en goud waardeloos is, wel de grootste kopers van goud zijn op dit moment. Daarnaast, als goud een bubbel zou zijn, dan zou die harder moeten stijgen dan M3 (geldhoeveelheid). Het omgekeerde gebeurt.
Volgende reden om te zorgen voor een veilige haven voor je spaargeld is dat banken een deflatoire periode nooit kunnen overleven op eigen benen. De hele bankensector staat op dit moment op omvallen. Hebben we het nog niet eens gehad over het effect voor banken op de instortende huizenmarkt. Het zullen uiteindelijk allemaal zombie-banken worden aan de drukpers-infuus. Volgens insiders van de Rabobank zullen er slechts drie banken overblijven in Nederland (Rabo, ING en Amro).
Dit alles houdt de goud en zilverprijs goed in evenwicht. Maar wat zegt dat over de toekomst van de prijs?
Zolang de economie wereldwijd blijft krimpen, zal de prijs niet zo snel stijgen. Het risico op hoge inflatie en valuta crisis wordt daardoor kleiner. Maar, let op, kleiner op korte termijn. Als de economie weer aantrekt, dan is het gevaar op zeer hoge inflatie des te groter. Blijven we anderzijds verder en langdurig krimpen (depressie) dan blaast het systeem zichzelf ook op.
Op dit moment stijgen de schulden en begrotingstekorten bij de overheden explosief. Mogelijk het grootste gevaar voor het opblazen van het financiële systeem. Dit gaat vrijwel zeker leiden tot sociale onrust en politieke crisis. Een voorproefje konden we al smaken bij de Griekse politieke crisis. In de vorige schuldencrisis zagen we staatsgrepen en dictatuur in tal van landen. Dit betekent al snel, als men op zeker moment geen geld meer kan lenen, dan gaat men het halen waar het nog is.
Een schuldencrisis is heel iets anders dan een reguliere economische crisis zoals die in normale cycli bekend zijn. Een schuldencrisis kan alleen maar eindigen met een “reset”. Dit betekent dat alle bezittingen t.o.v. de schulden weggestreept gaan worden. Vaak door geld nietig verklaren, maar ook vaak door nationaliseringen van alle bezittingen. In de hele wereldgeschiedenis is het nooit anders gegaan. Dit zal nu waarschijnlijk ook niet anders zijn, vooral omdat de schulden nu veel hoger zijn dan ooit tevoren. De vorige “reset” in Nederland was het “tientje van Lieftinck”.
Dat ook deze schuldencrisis niet opgelost kan worden is niet zo moeilijk uit te rekenen. Zet de mate van oploop van schulden maar eens op een rijtje. Deze oploop is parabolisch omhoog. Op dit moment bijna verticaal omhoog. Je hoeft echt geen groot econoom te zijn om in te schatten hoe dit afloopt. Dat de grote reset er gaat komen, ben ik vrijwel zeker van. Want de politieke wil zal altijd ontbreken voor een oplossing. Een oplossing (waar het nu te laat voor is) gaat pijn doen en gaat niet eens meer werken en dat wordt democratisch nooit geaccepteerd wat zich vertaalt in verkiezingen. Een goed voorbeeld hiervan was Hollande die de verkiezing won door de pensioenleeftijd te verlagen van 62 naar 60 jaar. Dit zou helpen de overheidsfinanciën op orde te brengen? Anders gezegd, in een democratie kan een schuldencrisis nooit goed aflopen. Nou ja, in een dictatuur waarschijnlijk ook niet. Heel vaak gingen resets over in dictatuur in de wereldgeschiedenis.
De enige manier om je hier tegen te beschermen is fysiek goud en zilver. Een tijdsverwachting kun je er niet aan vast hangen, maar deze zomer zal goud en zilver nog mogelijk zijwaarts gaan. Daarna is de kans groot dat er een flinke rally wordt ingezet. De fundamentals voor de lange termijn zijn sterker dan ooit tevoren. Op zeker moment gaat de angst regeren samen met een loeiende inflatie op voedsel en energie en dat is goed nieuws voor goud en zilver.
Na het fundamentele patroon met toekomstverwachting, gaan we in een mogelijk volgend artikel kijken hoe de technische plaatjes eruit zien en of er bodems in zicht zijn.
Disclaimer: De mening van Gerard als columnist is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen.
Fundamentals goudprijs onder de loep
Voordat we echt naar de fundamentals gaan kijken, eerst even een diep geworteld misverstand uit de weg ruimen. Deze periode van stijgende goudprijzen wordt vaak ten onrechte vergeleken met de periode 1970 tot 1980. Deze periode kenmerkte zich door veel te hoge economische groei in de aanloop naar de crisis. Hierdoor kwam er teveel geld in de markt welke de inflatie opdreef tot boven de 10%. Tegelijkertijd hield men de rente veel te laag. Het effect was de zogenaamde tweede ronde inflatie welke beter bekend staat als loon/prijsspiraal. Lonen, prijzen en vooral huizenprijzen knalden stijl omhoog en de rente compenseerde dit niet. Dat was de reden dat de goud- en zilverprijs steeg. Ook toen dreigden de valuta’s zichzelf op te blazen. Toen de rente in 1980 in een keer opgetrokken werd tot 12%, zakte de inflatie snel en de goud- zilverprijs donderde stijl naar beneden om daar 20 jaar te blijven.
Dit is in deze periode totaal niet aan de orde. Er zijn nu andere fundamentele oorzaken welke de prijs van goud en zilver opdrijven. Natuurlijk blijft de reden voor de vlucht naar goud wel hetzelfde. Dat zijn de angst voor hoge inflatie, te lage rentes, verdampen spaargeld en crisis rond valuta’s. Hier komt nu de schuldencrisis nog bij, iets wat in de jaren 70 totaal niet aan de orde was. Kort door de bocht, toen waren het groeistuipen, nu krimpstuipen. Ofwel schuld opbouw t.o.v. schuld afbouw.
Maar zoals altijd in de economie zijn er gelijktijdig krachten aan het werk die de prijs zowel opdrijven als omlaag drijven. Veel factoren spelen altijd mee. Dat is nu met de goud- zilverprijs niet anders.
Een zware prijs dalende kracht heeft te maken met het uitblijven van de “tweede ronde inflatie”, de loon/prijsspiraal. Het uitblijven van die loon/prijsspiraal heeft alles te maken met vraag en aanbod op de arbeidsmarkt. Sterk dalend aanbod van vacatures drukt de gemiddelde lonen. Zolang dit zo blijft kun je spreken van een deflatoire periode welke ook samengaat met dalende huizenprijzen. Het uitblijven van de loon/prijsspiraal neemt de angst weg voor hoge inflatie en dat is slecht nieuws voor de goudprijs. Ook de wereldwijde economische krimp neemt de angst voor inflatie helemaal weg. Dit is wat we zagen in het afgelopen jaar en zien in de korte termijn trend. Daar overheen komt nog de bekende manipulatie die de prijs nog verder drukt en, misschien nog erger, volatiel maakt. Manipulatie werkt perfect op korte termijn. Maar over de lange termijn heb ik mijn twijfels. Als op een bepaald moment iedereen in paniek vlucht naar de veilige haven, dan houdt niets de prijs nog tegen. Op zulk moment zullen shortposities alleen maar nog hogere vraag naar goud en zilver oproepen. De hoge volatiliteit is mogelijk een grote rem hierop, omdat dit afschrikt bij beleggers die een veilige haven zoeken. Dat zien we nu duidelijk gebeuren.
Effecten die de prijs opdrijven op de goudmarkt zijn er ook maar op dit moment nog niet sterk genoeg. Het bijprinten van geld om de deflatie-effecten te drukken heeft vervelende bijwerkingen. Enerzijds helpt het niet de prijzen van huizen en duurzame goederen op te drijven en blijven dus deflatoir, anderzijds wel de prijsexplosie van eerste levensbehoeftes zoals voedsel en energie. Dit laatste heeft op zijn beurt weer nadelige effecten op de gemiddelde koopkracht. En koopkrachtverlies laat op dit moment de economie krimpen en de werkloosheid oplopen. Maar, erger nog, dit laat ook de schulden bij de overheden nog hoger oplopen omdat de inkomsten uit belasting gedeeltelijk wegvalt, ook nog extra gedreven door de lagere omloopsnelheid van belastbaar geld. Het gevolg dus hogere overheidsschulden waarvan de rente weer kunstmatig zo laag mogelijk gehouden moet worden om een totale instorting te voorkomen. Bovendien kan veel schuld en rentelast alleen nog maar met vers bijgeprint geld gefinancierd worden. En ook nog in een steeds hoger tempo met steeds hogere bedragen. Een akelige opeenstapeling van gevolgen dus. Een neerwaartse spiraal waar bijna niet uit te ontkomen valt. Bovendien is zulke spiraal met deze kenmerken de perfecte voedingsbodem voor hyperinflatie.
Schrokken we in 2008 nog van de redding van AMB/AMRO van 17 miljard, zo keken we al niet eens meer op van de 1000 miljard die de ECB alleen al in de eerste 4 maanden van 2012 nodig had voor allerhande exotische reddingsplannen. En die teller loopt steeds harder. Gaat de 2000 zeker halen voor einde jaar. Het leuke daarbij is dat banken overeind gehouden moeten worden om de overheidstekorten te financieren. M.a.w. de ene bijna failliete zooi staat garant voor de andere bijna failliete zooi. En omgekeerd kan blijkbaar ook tegenwoordig, de ander staat op zijn beurt weer garant voor de ene. Om dit te snappen moet je voor bankier gestudeerd hebben.
Heel goed nieuws voor de goud en zilverprijs is dat hierdoor de rente niet omhoog kan, zoals dat in 1980 wel kon. Als de rente op staatsleningen uiteindelijk toch gaat stijgen naar Griekse of Spaanse niveaus, dan kun je bijna zeker zijn dat niet alleen de valuta’s het gaan begeven, maar vooral overheden in faillissement gaan. Peter Schiff zegt hierover, “als de rente op de US staatsleningen gaat oplopen, dan is de VS gelijk aan Griekenland. Met dit verschil dat niemand de VS te hulp kan schieten zoals Europa dat wel doet met Griekenland en de andere PIIGS.” Dus de FED en ECB zullen zo lang mogelijk de rente extreem laag houden, zelfs als hiermee de valuta’s in gevaar komen. Hiermee is meteen duidelijk waarom operatie Twist permanent zal blijven. Een andere keuze heeft de FED niet. Twist is in feite een permanente QE3. Dit mes snijdt aan twee kanten. Enerzijds is dit geld in het systeem pompen, anderzijds houdt het de rente op staatspapier laag. Goed nieuws voor goud en zilver dus. Blijvend lage rente met alle risico’s van dien.
Volgende reden om te zorgen voor een veilige haven voor je spaargeld is dat banken een deflatoire periode nooit kunnen overleven op eigen benen. De hele bankensector staat op dit moment op omvallen. Hebben we het nog niet eens gehad over het effect voor banken op de instortende huizenmarkt. Het zullen uiteindelijk allemaal zombie-banken worden aan de drukpers-infuus. Volgens insiders van de Rabobank zullen er slechts drie banken overblijven in Nederland (Rabo, ING en Amro).
Dit alles houdt de goud en zilverprijs goed in evenwicht. Maar wat zegt dat over de toekomst van de prijs?
Zolang de economie wereldwijd blijft krimpen, zal de prijs niet zo snel stijgen. Het risico op hoge inflatie en valuta crisis wordt daardoor kleiner. Maar, let op, kleiner op korte termijn. Als de economie weer aantrekt, dan is het gevaar op zeer hoge inflatie des te groter. Blijven we anderzijds verder en langdurig krimpen (depressie) dan blaast het systeem zichzelf ook op.
Op dit moment stijgen de schulden en begrotingstekorten bij de overheden explosief. Mogelijk het grootste gevaar voor het opblazen van het financiële systeem. Dit gaat vrijwel zeker leiden tot sociale onrust en politieke crisis. Een voorproefje konden we al smaken bij de Griekse politieke crisis. In de vorige schuldencrisis zagen we staatsgrepen en dictatuur in tal van landen. Dit betekent al snel, als men op zeker moment geen geld meer kan lenen, dan gaat men het halen waar het nog is.
Een schuldencrisis is heel iets anders dan een reguliere economische crisis zoals die in normale cycli bekend zijn. Een schuldencrisis kan alleen maar eindigen met een “reset”. Dit betekent dat alle bezittingen t.o.v. de schulden weggestreept gaan worden. Vaak door geld nietig verklaren, maar ook vaak door nationaliseringen van alle bezittingen. In de hele wereldgeschiedenis is het nooit anders gegaan. Dit zal nu waarschijnlijk ook niet anders zijn, vooral omdat de schulden nu veel hoger zijn dan ooit tevoren. De vorige “reset” in Nederland was het “tientje van Lieftinck”.
Dat ook deze schuldencrisis niet opgelost kan worden is niet zo moeilijk uit te rekenen. Zet de mate van oploop van schulden maar eens op een rijtje. Deze oploop is parabolisch omhoog. Op dit moment bijna verticaal omhoog. Je hoeft echt geen groot econoom te zijn om in te schatten hoe dit afloopt. Dat de grote reset er gaat komen, ben ik vrijwel zeker van. Want de politieke wil zal altijd ontbreken voor een oplossing. Een oplossing (waar het nu te laat voor is) gaat pijn doen en gaat niet eens meer werken en dat wordt democratisch nooit geaccepteerd wat zich vertaalt in verkiezingen. Een goed voorbeeld hiervan was Hollande die de verkiezing won door de pensioenleeftijd te verlagen van 62 naar 60 jaar. Dit zou helpen de overheidsfinanciën op orde te brengen? Anders gezegd, in een democratie kan een schuldencrisis nooit goed aflopen. Nou ja, in een dictatuur waarschijnlijk ook niet. Heel vaak gingen resets over in dictatuur in de wereldgeschiedenis.
De enige manier om je hier tegen te beschermen is fysiek goud en zilver. Een tijdsverwachting kun je er niet aan vast hangen, maar deze zomer zal goud en zilver nog mogelijk zijwaarts gaan. Daarna is de kans groot dat er een flinke rally wordt ingezet. De fundamentals voor de lange termijn zijn sterker dan ooit tevoren. Op zeker moment gaat de angst regeren samen met een loeiende inflatie op voedsel en energie en dat is goed nieuws voor goud en zilver.
Na het fundamentele patroon met toekomstverwachting, gaan we in een mogelijk volgend artikel kijken hoe de technische plaatjes eruit zien en of er bodems in zicht zijn.
Disclaimer: De mening van Gerard als columnist is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen.