Terwijl iedereen in 2014 al verwachtte dat de rente zou gaan stijgen, blijft het maar steeds verder dalen. Nu inmiddels steeds meer onder de nul en ook al op langere termijn. De FED gaat de rente optrekken rond juni, horen we steeds. De angst hiervoor zit diep in de markt.
De belangrijkste reden voor de hoge volatiliteit in zowel aandelen als goud en zilver. Want reken maar dat aandelen en goud hard kunnen dalen, of zelfs crashen, als de rente écht gaat stijgen. Want voor beiden geldt hetzelfde. Hogere rente biedt een alternatief voor renteloos goud. Op aandelen wordt dividendrendement minder aantrekkelijk bij stijgende rente plus de winstgevendheid van bedrijven leiden zwaarder onder hogere rente. Nu kan geld nergens anders meer naartoe dan naar aandelen. En er komt steeds méér geld wat ergens naar toe moet. Er wordt bovendien gigantisch veel geld bijgeprint. De Euro QE van 1100 miljard voor 1,5 jaar van de ECB is nog maar net van start gegaan. Er is ook heel veel extra geld nodig omdat de schulden blijven groeien. Want tegenover schuld staat 1 op 1 evenveel geld. Rentestanden is het zwaard van damocles wat altijd boven de hoofden van beleggers hangt. Vandaar dat we als goud/zilverbeleggers rentestanden en ontwikkelingen hieromtrent goed in de gaten moeten houden.
Laten we eerst eens gaan kijken waar hogere rente vandaan moet komen.
Rente is het spel van vraag en aanbod. In goede economische tijden is er veel vraag naar geld. Meer mensen hebben een goede vaste baan en nemen dan meer en duurdere hypotheken. Bedrijven willen gaan uitbreiden en daar zijn ook leningen voor nodig. Als iedereen maar geld wil, kun je er ook wat voor vragen natuurlijk. Nu is nog steeds het omgekeerde aan de hand. Niemand wil geld lenen. Daarom daalt de rente. De centrale banken doen er nog een schepje bovenop om deze markt helemaal te verzieken door vers bijgedrukt geld in de obligatiemarkt te strooien. Lage rente zwengelt immers de economie weer op gang omdat dit particulieren en bedrijven aanmoedigen om goedkoop geld te lenen wat vervolgens weer in de economie geïnvesteerd wordt. De rente staat nu al ver onder het laagste punt ooit. Nooit eerder in de geschiedenis zijn zulke lage rentes gezien. De Nederlandse 10 jaars staatsleningen stonden begin 2014 nog op 1,8%. Nu op 0,25%. Een daling van maar liefst 85%. De Duitste 10 jaars staat momenteel op 0,2%.
De 5 jaars leningen staan op 0,05%. De Zwitserse 10 jaars is helemaal van de zotte en staat op 0,05%. Hoe extreem wil je het hebben? Een betere spiegel om te zien hoe groot het drama is, vind je niet. De centrale banken hebben aangekondigd de rente nog verder te laten zakken. Voor bankleningen bij de ECB was de rente al enige tijd negatief. De nieuw uitgegeven staatsobligaties tot 5 jaars worden nu met negatieve rente in de markt gezet. Plus de vraag hiernaar is groot. Je “ontvangt” dus geld als je gaat lenen. Zulke lage rente tegenover een 20% in waarde gedaalde Euro. Je houdt het niet voor mogelijk. En dan vindt iemand het nog gek dat aandelen maar blijven stijgen? Een gigantische bubbel in de maak, dat zeker. Nu nog een slap bubbeltje, maar reken maar dat deze bubbels nog tot extreme waardes kunnen gaan groeien. We zijn nu op geen stukken na op het niveau van de grote crash van 2000. Hoe en wanneer zulke bubbel knapt weet niemand. Dit kan jaren duren en het komt pas als niemand het nog verwacht. Particuliere beleggers stromen nu steeds meer naar aandelen en hiermee komt de volgende zware crash wel steeds dichterbij.
Waarom trekt goud en zilver dan niet aan op zulke lage rentes?
Dat is de grote vraag. Goud doet het altijd super op lage rentes. Deze keer niet echt. Ik denk dat dit komt omdat particulieren naar de aandelenmarkt rennen, en veel minder naar goud kijken. Hoewel goud het zeker niet slecht gedaan heeft t.o.v. de euro. Zelfs tegen de USD deed goud het niet slecht. Goud bleef rond dezelfde koers hangen terwijl de USD 20% is gestegen. Als je goud op 1200 als fair value neemt in 2014, dan hoort goud op de 20% gestegen USD nu eigenlijk op 960 te staan. Maar feit blijft, zo uitbundig als de aandelenmarkt, zo reageert goud nu niet. Het grote voordeel daarvan is dat goud nu zeker niet aan het bubbelen is. Het blijft bodem scharrelen. Zeg maar, een slappe zak i.p.v. een bubbel.
Moeten we bang zijn voor stijgende rente?
Als rente stijgt gaat goud zakken. Dat is wel een vast gegeven. Daarom tenslotte deze kernvraag. Moeten we bang zijn voor stijgende rente? Je weet het nooit helemaal zeker, maar persoonlijk geloof ik niet in stijgende rentes op korte- en middellange termijn. Zelfs niet op lange termijn. Als er ergens de rentemanipulatie toch wordt afgezwakt, dan zal dat in de VS zijn. De FED heeft dat min of meer al aangekondigd. Maar dit zal uiterst minimaal zijn. Wat zou er gebeuren indien de rente weer op normaal niveau zou stijgen? Nee, laat ik het anders zeggen, tot slechts de helft van het normale niveau zou stijgen? Dan gaat de zeer zwakke economie van dit moment helemaal door het putje. Een zware recessie zal dan onvermijdelijk zijn. Sterker nog, de zwaarste recessie ooit staat dan op de stoep.
Stijgende rente zou de overheden helemaal over de rand van de afgrond duwen. Zoveel schulden hebben ze wel. Zowel alle landen van Europa als de VS. De schuld van de VS is inmiddels opgelopen tot 18.150 miljard. Denk eens in hoeveel rente dat is per jaar. Als de rente op deze schuld 2% zou stijgen, dan zou dat vrijwel zeker fatale gevolgen hebben bovenop een afzwakkende economie wat rentestijging nu eenmaal in zich heeft. Want reken maar, de economie is helemaal niet zo sterk als men ons voorspiegelt. Kijk maar naar de zwakke olie- en grondstofprijzen. Echt geen tekenen van een aantrekkende of gezonde economie. Dat wat de VS betreft, maar in Europa zou rentestijging absoluut fataal zijn. Daar zijn dan ook geen plannen voor. Kijk naar de stijgende rentelast van o.a. Italië en vooral Frankrijk. Rentestijging zou een te zware belasting zijn op de begrotingstekorten van deze overheden. De rente werd juist mede verlaagd om de overheden de kans te geven de begrotingstekorten weg te werken. Dit is niet gebeurd. Frankrijk zou doorstomen naar een tekort van 6% of meer bij normale rentestanden. Dit zijn onhoudbare niveaus op de huidige inflatiestanden. Of moeten we deflatiestanden zeggen? Frankrijk zakt nu al hard richting Griekenland. O ja, we zouden Griekenland nog bijna vergeten. Nu betalen ze op hun 10 jaars leningen 11%. Met dank aan hun nieuwe regering.
Komen we meteen aan bij het grootste en gevaarlijkste probleem met rentestijging. Rentestijging door afzwakking manipulatie door centrale banken is één ding, maar rentestijging op risicofactor is absoluut fataal. Als dit laatste aan de orde komt, dan heb je een heel ander verhaal. Dan zal goud echt door het dak vliegen. Alle steunprogramma’s die de ECB in het leven heeft geroepen de laatste jaren zoals LTRO en vele andere producten, waren allemaal gericht om de risicofactor in de rentes te drukken. De echte rente staat nu tussen 0.2 tot 0,4% terwijl Griekenland 11% betaald op hun 5 jaars leningen. Het verschil is risicofactor. Zo gevaarlijk kan dit dus zijn. We weten niet hoelang Portugal, Italië en Frankrijk buiten deze gevarenzone blijft, maar hun staatsschuld staat inmiddels al grotendeels op de ECB balans. De vraag is hoever de ECB hiermee door kan blijven gaan. De steeds hoger oplopende schulden in de economie, en dan vooral bij de overheden, kunnen niet meer gestopt worden. En zolang dat zo blijft kan de economie onmogelijk nog groeien. Want ook bij groei hoort een verhaal apart. Groei wordt gemeten in GDP (of BBP in Nederlands). Dit is alles bij elkaar opgeteld wat we met z’n allen verdienen. Wat daar NIET in is meegerekend, is de inflatie en bevolkingsgroei. Vooral bevolkingsgroei is in Europa erg hoog omdat Europa een immigratieland is. Iets wat de rest van de wereld niet is. Als we deze beide factoren eraf zouden tellen, dan blijft er gewoon flinke krimp over. Kortom, zeg nooit nooit, maar een noemenswaardige renteverhoging is naar mijn mening (plus steeds meer analisten) gewoon onmogelijk geworden. En zolang zal geld blijven stromen naar aandelen en in iets mindere mate naar goud. Tenzij je geld wil gaan betalen op een spaarrekening of obligatie.
De kans is groot aanwezig dat wanneer aandelen pas echt een forse bubbel geworden is die op knappen staat, het geld opnieuw in goud en zilver zal stromen. Het spel zal steeds hetzelfde zijn; eerst komen de institutionele beleggers, daarna volgen de particulieren, pas dan vormt de bubbel. Het is nooit verkeerd om ietsje voortijdig de lege bubbel op te zoeken. Conclusie: Als schulden blijven toenemen, is het onmogelijk om de rente te verhogen. Ik ben er van overtuigd dat we nog minstens 5 jaar, of misschien wel 10 jaar lang deze rente zullen zien. Dit kan best, kijk maar eens naar Japan. Die zijn ook van voornemens deze 0 rente tot in de eeuwigheid vol te houden. Het probleem van hoge schulden is immers opgelost met 0% tot negatieve rentes. En reken maar dat dit schuldenprobleem over 5 jaar zeker niet voorbij zal zijn. Renteloos geld op de bankrekening of renteloos goud en zilver. Die keuze lijkt mij niet zo moeilijk.
Disclaimer: Dit artikel is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen.
Terwijl iedereen in 2014 al verwachtte dat de rente zou gaan stijgen, blijft het maar steeds verder dalen. Nu inmiddels steeds meer onder de nul en ook al op langere termijn. De FED gaat de rente optrekken rond juni, horen we steeds. De angst hiervoor zit diep in de markt.
De belangrijkste reden voor de hoge volatiliteit in zowel aandelen als goud en zilver. Want reken maar dat aandelen en goud hard kunnen dalen, of zelfs crashen, als de rente écht gaat stijgen. Want voor beiden geldt hetzelfde. Hogere rente biedt een alternatief voor renteloos goud. Op aandelen wordt dividendrendement minder aantrekkelijk bij stijgende rente plus de winstgevendheid van bedrijven leiden zwaarder onder hogere rente. Nu kan geld nergens anders meer naartoe dan naar aandelen. En er komt steeds méér geld wat ergens naar toe moet. Er wordt bovendien gigantisch veel geld bijgeprint. De Euro QE van 1100 miljard voor 1,5 jaar van de ECB is nog maar net van start gegaan. Er is ook heel veel extra geld nodig omdat de schulden blijven groeien. Want tegenover schuld staat 1 op 1 evenveel geld. Rentestanden is het zwaard van damocles wat altijd boven de hoofden van beleggers hangt. Vandaar dat we als goud/zilverbeleggers rentestanden en ontwikkelingen hieromtrent goed in de gaten moeten houden.
Laten we eerst eens gaan kijken waar hogere rente vandaan moet komen.
Rente is het spel van vraag en aanbod. In goede economische tijden is er veel vraag naar geld. Meer mensen hebben een goede vaste baan en nemen dan meer en duurdere hypotheken. Bedrijven willen gaan uitbreiden en daar zijn ook leningen voor nodig. Als iedereen maar geld wil, kun je er ook wat voor vragen natuurlijk. Nu is nog steeds het omgekeerde aan de hand. Niemand wil geld lenen. Daarom daalt de rente. De centrale banken doen er nog een schepje bovenop om deze markt helemaal te verzieken door vers bijgedrukt geld in de obligatiemarkt te strooien. Lage rente zwengelt immers de economie weer op gang omdat dit particulieren en bedrijven aanmoedigen om goedkoop geld te lenen wat vervolgens weer in de economie geïnvesteerd wordt. De rente staat nu al ver onder het laagste punt ooit. Nooit eerder in de geschiedenis zijn zulke lage rentes gezien. De Nederlandse 10 jaars staatsleningen stonden begin 2014 nog op 1,8%. Nu op 0,25%. Een daling van maar liefst 85%. De Duitste 10 jaars staat momenteel op 0,2%.
De 5 jaars leningen staan op 0,05%. De Zwitserse 10 jaars is helemaal van de zotte en staat op 0,05%. Hoe extreem wil je het hebben? Een betere spiegel om te zien hoe groot het drama is, vind je niet. De centrale banken hebben aangekondigd de rente nog verder te laten zakken. Voor bankleningen bij de ECB was de rente al enige tijd negatief. De nieuw uitgegeven staatsobligaties tot 5 jaars worden nu met negatieve rente in de markt gezet. Plus de vraag hiernaar is groot. Je “ontvangt” dus geld als je gaat lenen. Zulke lage rente tegenover een 20% in waarde gedaalde Euro. Je houdt het niet voor mogelijk. En dan vindt iemand het nog gek dat aandelen maar blijven stijgen? Een gigantische bubbel in de maak, dat zeker. Nu nog een slap bubbeltje, maar reken maar dat deze bubbels nog tot extreme waardes kunnen gaan groeien. We zijn nu op geen stukken na op het niveau van de grote crash van 2000. Hoe en wanneer zulke bubbel knapt weet niemand. Dit kan jaren duren en het komt pas als niemand het nog verwacht. Particuliere beleggers stromen nu steeds meer naar aandelen en hiermee komt de volgende zware crash wel steeds dichterbij.
Waarom trekt goud en zilver dan niet aan op zulke lage rentes?
Dat is de grote vraag. Goud doet het altijd super op lage rentes. Deze keer niet echt. Ik denk dat dit komt omdat particulieren naar de aandelenmarkt rennen, en veel minder naar goud kijken. Hoewel goud het zeker niet slecht gedaan heeft t.o.v. de euro. Zelfs tegen de USD deed goud het niet slecht. Goud bleef rond dezelfde koers hangen terwijl de USD 20% is gestegen. Als je goud op 1200 als fair value neemt in 2014, dan hoort goud op de 20% gestegen USD nu eigenlijk op 960 te staan. Maar feit blijft, zo uitbundig als de aandelenmarkt, zo reageert goud nu niet. Het grote voordeel daarvan is dat goud nu zeker niet aan het bubbelen is. Het blijft bodem scharrelen. Zeg maar, een slappe zak i.p.v. een bubbel.
Moeten we bang zijn voor stijgende rente?
Als rente stijgt gaat goud zakken. Dat is wel een vast gegeven. Daarom tenslotte deze kernvraag. Moeten we bang zijn voor stijgende rente? Je weet het nooit helemaal zeker, maar persoonlijk geloof ik niet in stijgende rentes op korte- en middellange termijn. Zelfs niet op lange termijn. Als er ergens de rentemanipulatie toch wordt afgezwakt, dan zal dat in de VS zijn. De FED heeft dat min of meer al aangekondigd. Maar dit zal uiterst minimaal zijn. Wat zou er gebeuren indien de rente weer op normaal niveau zou stijgen? Nee, laat ik het anders zeggen, tot slechts de helft van het normale niveau zou stijgen? Dan gaat de zeer zwakke economie van dit moment helemaal door het putje. Een zware recessie zal dan onvermijdelijk zijn. Sterker nog, de zwaarste recessie ooit staat dan op de stoep.
Stijgende rente zou de overheden helemaal over de rand van de afgrond duwen. Zoveel schulden hebben ze wel. Zowel alle landen van Europa als de VS. De schuld van de VS is inmiddels opgelopen tot 18.150 miljard. Denk eens in hoeveel rente dat is per jaar. Als de rente op deze schuld 2% zou stijgen, dan zou dat vrijwel zeker fatale gevolgen hebben bovenop een afzwakkende economie wat rentestijging nu eenmaal in zich heeft. Want reken maar, de economie is helemaal niet zo sterk als men ons voorspiegelt. Kijk maar naar de zwakke olie- en grondstofprijzen. Echt geen tekenen van een aantrekkende of gezonde economie. Dat wat de VS betreft, maar in Europa zou rentestijging absoluut fataal zijn. Daar zijn dan ook geen plannen voor. Kijk naar de stijgende rentelast van o.a. Italië en vooral Frankrijk. Rentestijging zou een te zware belasting zijn op de begrotingstekorten van deze overheden. De rente werd juist mede verlaagd om de overheden de kans te geven de begrotingstekorten weg te werken. Dit is niet gebeurd. Frankrijk zou doorstomen naar een tekort van 6% of meer bij normale rentestanden. Dit zijn onhoudbare niveaus op de huidige inflatiestanden. Of moeten we deflatiestanden zeggen? Frankrijk zakt nu al hard richting Griekenland. O ja, we zouden Griekenland nog bijna vergeten. Nu betalen ze op hun 10 jaars leningen 11%. Met dank aan hun nieuwe regering.
Komen we meteen aan bij het grootste en gevaarlijkste probleem met rentestijging. Rentestijging door afzwakking manipulatie door centrale banken is één ding, maar rentestijging op risicofactor is absoluut fataal. Als dit laatste aan de orde komt, dan heb je een heel ander verhaal. Dan zal goud echt door het dak vliegen. Alle steunprogramma’s die de ECB in het leven heeft geroepen de laatste jaren zoals LTRO en vele andere producten, waren allemaal gericht om de risicofactor in de rentes te drukken. De echte rente staat nu tussen 0.2 tot 0,4% terwijl Griekenland 11% betaald op hun 5 jaars leningen. Het verschil is risicofactor. Zo gevaarlijk kan dit dus zijn. We weten niet hoelang Portugal, Italië en Frankrijk buiten deze gevarenzone blijft, maar hun staatsschuld staat inmiddels al grotendeels op de ECB balans. De vraag is hoever de ECB hiermee door kan blijven gaan. De steeds hoger oplopende schulden in de economie, en dan vooral bij de overheden, kunnen niet meer gestopt worden. En zolang dat zo blijft kan de economie onmogelijk nog groeien. Want ook bij groei hoort een verhaal apart. Groei wordt gemeten in GDP (of BBP in Nederlands). Dit is alles bij elkaar opgeteld wat we met z’n allen verdienen. Wat daar NIET in is meegerekend, is de inflatie en bevolkingsgroei. Vooral bevolkingsgroei is in Europa erg hoog omdat Europa een immigratieland is. Iets wat de rest van de wereld niet is. Als we deze beide factoren eraf zouden tellen, dan blijft er gewoon flinke krimp over. Kortom, zeg nooit nooit, maar een noemenswaardige renteverhoging is naar mijn mening (plus steeds meer analisten) gewoon onmogelijk geworden. En zolang zal geld blijven stromen naar aandelen en in iets mindere mate naar goud. Tenzij je geld wil gaan betalen op een spaarrekening of obligatie.
De kans is groot aanwezig dat wanneer aandelen pas echt een forse bubbel geworden is die op knappen staat, het geld opnieuw in goud en zilver zal stromen. Het spel zal steeds hetzelfde zijn; eerst komen de institutionele beleggers, daarna volgen de particulieren, pas dan vormt de bubbel. Het is nooit verkeerd om ietsje voortijdig de lege bubbel op te zoeken. Conclusie: Als schulden blijven toenemen, is het onmogelijk om de rente te verhogen. Ik ben er van overtuigd dat we nog minstens 5 jaar, of misschien wel 10 jaar lang deze rente zullen zien. Dit kan best, kijk maar eens naar Japan. Die zijn ook van voornemens deze 0 rente tot in de eeuwigheid vol te houden. Het probleem van hoge schulden is immers opgelost met 0% tot negatieve rentes. En reken maar dat dit schuldenprobleem over 5 jaar zeker niet voorbij zal zijn. Renteloos geld op de bankrekening of renteloos goud en zilver. Die keuze lijkt mij niet zo moeilijk.
Disclaimer: Dit artikel is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen.