Beleggers zijn positief. Men begint te twijfelen aan goud en zilver. Het ergste van de crisis hebben we gehad volgens steeds meer politici, economen, burgers en ondernemers. Marc Faber en Peter Schiff zitten er goed naast hoor ik steeds vaker. Er is alweer wat groei. De Spaanse en Italiaanse rente daalt. De Euro is gered. Fiscal cliff liep goed af. Het schuldenplafond zal ook wel weer opgehoogd worden. De voorspelde hyperinflatie is niet gekomen. Aandelenmarkten in de VS trappen tegen de “all time high” aan. China groeit weer, niks harde landing. Rente op staatspapier zit nog steeds in een dalende trend. Huizenmarkt VS bodemt. Over twee jaar is de crisis voorbij. Kortom, het vertrouwen is weer helemaal terug. Gaat allemaal goed komen, aldus de groeiende consensus. Bernanke en Draghi worden aanbeden als zijn het de goden zelve.
Wat doet dit met goud en zilver?
Angela Merkel heeft meermaals gezegd dat we moeten rekenen op zo’n 20 jaar fors lagere welvaart voordat de schulden onder controle zijn. We moeten er langzaam uitgroeien. In ieder geval is dit heel wat eerlijker dan de uitspraken van Rutte (“We komen sterker uit de crisis”). Stel dat ze echt nog zo lang kunnen doormodderen zoals ze nu doen. De belangrijkste voorwaarde om uit de schulden te groeien is langdurig hoge inflatie bij lage tot negatieve rente die ver onder de inflatie ligt (schuldverdamping). Negatieve rente zien we al op kortlopend staatspapier op AAA landen. Negatieve rente zien we nu ook op spaarrekeningen particulieren. Boven de 21.000 per persoon betaal je box 3 van 1,2%, waar je amper nog 2% kunt vangen. Box 3 komt daarnaast nog voor 4% bij het verzamelinkomen. Hierop zijn per 1 januari 2013 de toeslagen neerwaarts op aangepast. Daarnaast telt hier nu ook de vermogenstoets mee voor volledige eigen bijdrage AWBZ. En zorgtoeslag, kindertoeslag en studiefinanciering vervallen helemaal op vermogen. Afhankelijk van ieders persoonlijke situatie zitten we hier in steeds meer gevallen ook met negatief rendement. De oude sok levert nu een hoger rendement op en is weer helemaal “in”. Nog niet eens gesproken over de inflatie. Want rente is uiteindelijk bedoeld om inflatie te compenseren. Zal hier niet verder in details gaan, want hier gaat het verder niet om. Belangrijkste feit hieruit is dat het negatief rendement door allerlei belastingmaatregelen en manipulatie steeds hoger wordt voor zowel particulieren als instituten zoals pensioenfondsen. En die trend zet zich voort. Juist dit is de basis voor een stijgende goud- en zilverprijs! Steeds meer vermogenden zullen vluchten in edelmetalen. In Japan kennen ze al vele jaren negatieve rendementen. Op de nieuwe maatregelen van minister Abe om de drukpers een paar versnellingen hoger te zetten, hebben de Japanse pensioenfondsen bekend gemaakt voor een groter deel in goud te gaan. Alle kans dat burgers gaan volgen. De goudprijs in Japanse yen is al behoorlijk gestegen. Als dit drama van negatief rendement dan nog echt 20 jaar gaat duren, dan zal de goud- en zilverprijs ook 20 jaar blijven stijgen. Daar is geen enkele twijfel over.
Gaat het dan echt de goede kant op?
Ondanks alle positieve berichten gaat het wel steeds slechter. Veel beeld is ook vertekend. Neem bijvoorbeeld de BBP met een lichte groei. Maar inflatie werd wel meegerekend. Trekken we die ervan af, dan blijft er een vette min over. Ook de economische groei is in veel landen negatief. Hier worden twee berekeningen gebruikt. Vaak wordt gerekend met “nominale” groei waar geen inflatiecorrectie in zit. In alle Westerse economieën daalt de koopkracht al 10 jaar op rij (met uitzondering van 2009). En niet zo’n beetje ook. In 2013 zal de koopkracht zelfs nog meer dalen dan met de invoering van de euro in 2002. Verder blijft werkloosheid steeds harder stijgen en er lijkt geen bodem meer aanwezig. Meer dan 1 op de 5 Amerikanen leeft al op voedselbonnen. En ook dit blijft groeien. Faillissementen op recordniveaus, en ga zo maar door. Ook slecht nieuws is er in overvloed.
Maar het belangrijkste van alles. Steeds meer schulden opstapelen lijkt mij niet echt de weg om schulden onder controle te krijgen. Dit zal toch eerst moeten stoppen om over een 20 jarige termijn te kunnen spreken van schuld afbouw tot houdbaar niveau. Vergeet het maar. De tekorten werden elk jaar hoger en hoger sinds begin deze crisis. Zowel in de VS, UK, Japan als Europa. Er komt echt geen lange termijn van schuld afbouw. Alleen totaal sanering is nog mogelijk (total collapse). Dan de hoogte van de tekorten. In Europa berekenen we begrotingstekorten als percentage over het BBP. De norm is 3% en Nederland kwam uit op 4,1%. Elke 0,1% staat volgens rijksoverheid.nl voor 2,5 miljard. Totaal tekort is hiermee 102 miljard. Dus met alle mogelijke bezuinigingen, belastingverhogingen, vallende kabinetten, enzovoorts, om 4 miljard per jaar te bezuinigen, kwamen we dus gewoon 102 miljard in 2012 tekort. Dit op een totaal aan uitgaven van 550 miljard. Een tekort in harde getallen van bijna 20%. De overheid publiceert graag met 3% (van BBP), want dat klink minder erg dan 20%. Maar dan nog, BBP gaat hard dalen in 2013. Dus het is nog maar de vraag of die 4,1% ook echt naar beneden gaat, want men blijft meer uitgeven dan er binnenkomt. En zolang dat niet verandert, zolang is er nog geen begin gemaakt voor een mogelijke schuld afbouw. Integendeel, het wordt alleen maar erger.
Maak ons niks wijs. Elke blinde kan op dit moment zien dat dit een “grote depressie” is. De vele specifieke kenmerken daarvan zijn toch al duidelijk zichtbaar in Zuid Europa. En dit breidt zich gewoon uit naar het Noorden. Een grote depressie kan geen 20 jaar blijven duren op basis van schuld opstapelen.
En waarom stijgen dan de beurzen en bedrijfswinsten, hoor je iedereen zeggen? Dankzij de drukpersen van Bernanke en Draghi. Inflatie kruipt vooral in aandelen. Juist omdat dit vaste activa is. Ook lage rente jaagt geld naar aandelen. Daarnaast hoopt dit geld zich op op de balansen van grote sterke multinationals. Bedrijven die loeihard kunnen bezuinigen op personeel. En waarom dan geen hyperinflatie? Omdat de omloopsnelheid van geld maar niet in beweging kan komen. Dit komt omdat door de belastingdruk en werkeloosheid de consument niet meer kan consumeren. Alleen voedsel en energie blijven over in de bestedingen van consumenten. Vandaar dat hierin wel een enorme inflatie aan het ontwikkelen is. Voedsel en energie stegen 3,7% in 2012 volgens CBS. Door dit koopkrachtverlies zullen belastinginkomsten blijven dalen ondanks hoge belastingen.
Maar centrale banken rekenen inflatie altijd exclusief voedsel en energie. Dat heet “kerninflatie”. Kerninflatie neigt steeds naar een deflatoire trend, ondanks alle geldverruiming. Het zou dus best mogelijk kunnen zijn dat we toch deflatie hebben, terwijl voedsel- en energieprijzen elke maand 5% of meer duurder worden. Zo krom kan het zijn. Momenteel wordt inflatie niet in de lonen en uitkeringen gecorrigeerd. Dat is de reden dat hoge inflatie (nog) achterwege blijft. Dat noemt men de “tweede ronde inflatie” (loon/prijs-spiraal). Vakbonden durven die spiraal niet aan omdat men terecht bang is dat dit onmiddellijk gevolgen heeft voor de werkgelegenheid. Een fabriek en zelfs diensten staan tegenwoordig in een mum van tijd in China, India of Vietnam. En MKB zou dit al helemaal niet kunnen overleven. De massale stakingen van de jaren 70 zie je om die reden nu niet. Daarbij zijn de lonen al enorm gestegen de laatste jaren, zowel bruto als werkgeversaandeel (netto niet). Dus die tweede ronde inflatie komt er waarschijnlijk niet. Net zo min als in de grote depressie van de jaren 30.
Overheid blijft teveel geld lenen
Begin januari zei Mathijs Bouman bij Nieuwsuur over de begrotingstekorten het volgende. De hoge overheidsuitgaven zijn gebaseerd op de hoge groei en BBP uit de jaren 90. Denk aan tientallen extra subsidies, massa immigratie en de vele andere linkse speeltjes, zoals Rutte dat wel eens noemt. Dit is onmogelijk nog langer houdbaar. Toch wil de politiek dit allemaal niet loslaten, maar zet dit alleen maar een paar puntjes lager in de hoop dit weer op te kunnen voeren als de crisis voorbij is. Niet beseffende dat juist dit de oplossing van de crisis blokkeert. Ik ben het niet vaak met Bouman eens, maar deze keer steekt hij de vinger diep in de zwerende wond.
De overheid moet de helft kleiner, hoe dan ook. En juist dat is natuurlijk het doodvonnis van de linkse partijen. Grote overheid die alles betaalt is immers de basis van het socialisme. Om toch een klein beetje humane verzorgingsstaat over te houden voor degenen die het echt nodig hebben, zou juist uit deze socialistische kringen het antwoord moeten komen. Helaas, het komt er niet. Ontwikkelingshulp, integratiesubsidies, massa immigratie, cultuursubsidies en tientallen andere overbodige luxe, is niet bespreekbaar. Erg jammer, want juist hiermee stort de hele verzorgingsstaat in mekaar. Het is met de blijvend krimpende koopkracht niet lang meer op te brengen door degenen die nog werken. Daarbij steeds minder werkenden tegenover steeds meer uitkeringen. De politiek laat het op een gruwelijke manier afweten. Niet alleen in Nederland, in alle Westerse landen. Mogelijk m.u.v. Duitsland. Nu is bezuinigen van overheden ook heel wat ingewikkelder en moeilijker dan voor bedrijven en particulieren. Vandaar dat dit bij bedrijven en particulieren wel drama’s zijn, maar waar het schuldenprobleem minder zwaar weegt op de welvaart. Het schuldenprobleem is vooral “anders” en “gevaarlijker” bij overheden. Europa kent een sterke socialistische stroming die de overheid tegen alles in zo groot mogelijk wil blijven houden en liever helemaal niet bezuinigd. Niet toe willen geven dat het oude 90er jaren patroon niet meer bestaat. Niet toe willen geven dat hiermee de hele verzorgingsstaat op het spel staat. Hoe dan ook, het antwoord zal toch uit die stroming moeten komen. De discussie rond dit thema zal op dit punt sterk toenemen de komende jaren. Een hernieuwde discussie binnen “de internationale” zoals vlak na de ondergang van de USSR in 1990? Wie weet. Zou niet verkeerd zijn. Dit is toch wel iets om je de meeste zorgen over te maken.
Inflatie of deflatie?
Nu we weer vlak voor de gebruikelijke 3 jarige voorraadcyclus recessie staan, laaien de discussies weer op tussen deflatie en inflatie. Een economische afkoeling, vooral op basis van voorraadopbouw, is immers sterk deflatoir.
Of er dan wel of geen hyperinflatie, hoge inflatie of deflatie komt? Volgens Faber en Schiff is hyperinflatie onvermijdelijk, volgens Robert Prechter is deflatie onvermijdelijk. Deflationist Prechter heeft ook uitgesproken argumenten die je niet moet onderschatten. Tot een absolute nieuwe reset komt het in beide scenario’s, daar zijn beide kampen het wel over eens. Maar hoe, dat is de vraag. Ook Prechter acht het totaal uitgesloten dat we dit nog 20 jaar lang volhouden. Maar het beeld van Prechter, hoe dit dan wel eindigt, is mogelijk nog veel somberder dan die van Faber en Schiff. Deflatie in combinatie met steeds hogere schuldopbouw door overheden is dodelijk volgens Prechter. Dit gaat leiden tot wanbetalingen van overheden. Daardoor kan de overheid geen diensten en personeel meer aanhouden, en kan dus gewoon de overheidstaken niet meer uitvoeren. Denk aan onderwijs, politie, justitie, gezondheidszorg, enzovoorts. Tegelijkertijd ook geen nieuwe schulden meer kan uitzetten. Dit zou betekenen dat de geschiedenis van de laat 30er tot midden 40er jaren zich gaat herhalen. Anarchie, staatsgrepen, dictatuur, en alle ellende die daarbij horen.
Prechter kijkt niet zozeer naar welke prijzen wel of niet stijgen. Dat is onbelangrijk. Hij kijkt vooral naar de deflatoire krachten en bewegingen. Dalende rente en vastgoedprijzen zijn bijvoorbeeld deflatoir.
Welk van de twee scenario het gaat worden weet niemand. Mogelijk komen beide vlak achter elkaar. Persoonlijk denk ik ook niet dat beide stellingen elkaars tegenpolen zijn. De stellingen staan zelf heel dicht bij elkaar. Daar kom ik in een volgende blog zeker op terug.
Maar vast staat wel dat in beide scenario’s goud en zilver waardevast zullen blijven. Zelfs als Merkel gelijk zou krijgen met het 20 jaar uit de schulden groeien, ook dan blijft goud en zilver waardevast. Alleen een totale wereldwijde reset kan de bullmarket stoppen. Vooral daarna is de kans heel groot dat de goudstandaard op het monetaire systeem weer wordt ingevoerd. Dit laatste kan de prijs nog wel eens extra hoog gaan zetten.
Al met al zie ik geen enkele reden om ook maar na gaan te denken goud en zilver te verkopen. Voorlopig zullen er alleen maar koopmomenten zijn. Laat je niet gek maken door de hogere volatiliteit. Dat komt voort uit nauwkeurig opgezette manipulaties, bedoelt om angsthazen uit edelmetaal te jagen. De manipulators kopen zelf op die dips.
Disclaimer: Artikelen geplaatst door Gerard zijn niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen.
Beleggers zijn positief. Men begint te twijfelen aan goud en zilver. Het ergste van de crisis hebben we gehad volgens steeds meer politici, economen, burgers en ondernemers. Marc Faber en Peter Schiff zitten er goed naast hoor ik steeds vaker. Er is alweer wat groei. De Spaanse en Italiaanse rente daalt. De Euro is gered. Fiscal cliff liep goed af. Het schuldenplafond zal ook wel weer opgehoogd worden. De voorspelde hyperinflatie is niet gekomen. Aandelenmarkten in de VS trappen tegen de “all time high” aan. China groeit weer, niks harde landing. Rente op staatspapier zit nog steeds in een dalende trend. Huizenmarkt VS bodemt. Over twee jaar is de crisis voorbij. Kortom, het vertrouwen is weer helemaal terug. Gaat allemaal goed komen, aldus de groeiende consensus. Bernanke en Draghi worden aanbeden als zijn het de goden zelve.
Wat doet dit met goud en zilver?
Angela Merkel heeft meermaals gezegd dat we moeten rekenen op zo’n 20 jaar fors lagere welvaart voordat de schulden onder controle zijn. We moeten er langzaam uitgroeien. In ieder geval is dit heel wat eerlijker dan de uitspraken van Rutte (“We komen sterker uit de crisis”). Stel dat ze echt nog zo lang kunnen doormodderen zoals ze nu doen. De belangrijkste voorwaarde om uit de schulden te groeien is langdurig hoge inflatie bij lage tot negatieve rente die ver onder de inflatie ligt (schuldverdamping). Negatieve rente zien we al op kortlopend staatspapier op AAA landen. Negatieve rente zien we nu ook op spaarrekeningen particulieren. Boven de 21.000 per persoon betaal je box 3 van 1,2%, waar je amper nog 2% kunt vangen. Box 3 komt daarnaast nog voor 4% bij het verzamelinkomen. Hierop zijn per 1 januari 2013 de toeslagen neerwaarts op aangepast. Daarnaast telt hier nu ook de vermogenstoets mee voor volledige eigen bijdrage AWBZ. En zorgtoeslag, kindertoeslag en studiefinanciering vervallen helemaal op vermogen. Afhankelijk van ieders persoonlijke situatie zitten we hier in steeds meer gevallen ook met negatief rendement. De oude sok levert nu een hoger rendement op en is weer helemaal “in”. Nog niet eens gesproken over de inflatie. Want rente is uiteindelijk bedoeld om inflatie te compenseren. Zal hier niet verder in details gaan, want hier gaat het verder niet om. Belangrijkste feit hieruit is dat het negatief rendement door allerlei belastingmaatregelen en manipulatie steeds hoger wordt voor zowel particulieren als instituten zoals pensioenfondsen. En die trend zet zich voort. Juist dit is de basis voor een stijgende goud- en zilverprijs! Steeds meer vermogenden zullen vluchten in edelmetalen. In Japan kennen ze al vele jaren negatieve rendementen. Op de nieuwe maatregelen van minister Abe om de drukpers een paar versnellingen hoger te zetten, hebben de Japanse pensioenfondsen bekend gemaakt voor een groter deel in goud te gaan. Alle kans dat burgers gaan volgen. De goudprijs in Japanse yen is al behoorlijk gestegen. Als dit drama van negatief rendement dan nog echt 20 jaar gaat duren, dan zal de goud- en zilverprijs ook 20 jaar blijven stijgen. Daar is geen enkele twijfel over.
Gaat het dan echt de goede kant op?
Ondanks alle positieve berichten gaat het wel steeds slechter. Veel beeld is ook vertekend. Neem bijvoorbeeld de BBP met een lichte groei. Maar inflatie werd wel meegerekend. Trekken we die ervan af, dan blijft er een vette min over. Ook de economische groei is in veel landen negatief. Hier worden twee berekeningen gebruikt. Vaak wordt gerekend met “nominale” groei waar geen inflatiecorrectie in zit. In alle Westerse economieën daalt de koopkracht al 10 jaar op rij (met uitzondering van 2009). En niet zo’n beetje ook. In 2013 zal de koopkracht zelfs nog meer dalen dan met de invoering van de euro in 2002. Verder blijft werkloosheid steeds harder stijgen en er lijkt geen bodem meer aanwezig. Meer dan 1 op de 5 Amerikanen leeft al op voedselbonnen. En ook dit blijft groeien. Faillissementen op recordniveaus, en ga zo maar door. Ook slecht nieuws is er in overvloed.
Maar het belangrijkste van alles. Steeds meer schulden opstapelen lijkt mij niet echt de weg om schulden onder controle te krijgen. Dit zal toch eerst moeten stoppen om over een 20 jarige termijn te kunnen spreken van schuld afbouw tot houdbaar niveau. Vergeet het maar. De tekorten werden elk jaar hoger en hoger sinds begin deze crisis. Zowel in de VS, UK, Japan als Europa. Er komt echt geen lange termijn van schuld afbouw. Alleen totaal sanering is nog mogelijk (total collapse). Dan de hoogte van de tekorten. In Europa berekenen we begrotingstekorten als percentage over het BBP. De norm is 3% en Nederland kwam uit op 4,1%. Elke 0,1% staat volgens rijksoverheid.nl voor 2,5 miljard. Totaal tekort is hiermee 102 miljard. Dus met alle mogelijke bezuinigingen, belastingverhogingen, vallende kabinetten, enzovoorts, om 4 miljard per jaar te bezuinigen, kwamen we dus gewoon 102 miljard in 2012 tekort. Dit op een totaal aan uitgaven van 550 miljard. Een tekort in harde getallen van bijna 20%. De overheid publiceert graag met 3% (van BBP), want dat klink minder erg dan 20%. Maar dan nog, BBP gaat hard dalen in 2013. Dus het is nog maar de vraag of die 4,1% ook echt naar beneden gaat, want men blijft meer uitgeven dan er binnenkomt. En zolang dat niet verandert, zolang is er nog geen begin gemaakt voor een mogelijke schuld afbouw. Integendeel, het wordt alleen maar erger.
Maak ons niks wijs. Elke blinde kan op dit moment zien dat dit een “grote depressie” is. De vele specifieke kenmerken daarvan zijn toch al duidelijk zichtbaar in Zuid Europa. En dit breidt zich gewoon uit naar het Noorden. Een grote depressie kan geen 20 jaar blijven duren op basis van schuld opstapelen.
En waarom stijgen dan de beurzen en bedrijfswinsten, hoor je iedereen zeggen? Dankzij de drukpersen van Bernanke en Draghi. Inflatie kruipt vooral in aandelen. Juist omdat dit vaste activa is. Ook lage rente jaagt geld naar aandelen. Daarnaast hoopt dit geld zich op op de balansen van grote sterke multinationals. Bedrijven die loeihard kunnen bezuinigen op personeel. En waarom dan geen hyperinflatie? Omdat de omloopsnelheid van geld maar niet in beweging kan komen. Dit komt omdat door de belastingdruk en werkeloosheid de consument niet meer kan consumeren. Alleen voedsel en energie blijven over in de bestedingen van consumenten. Vandaar dat hierin wel een enorme inflatie aan het ontwikkelen is. Voedsel en energie stegen 3,7% in 2012 volgens CBS. Door dit koopkrachtverlies zullen belastinginkomsten blijven dalen ondanks hoge belastingen.
Maar centrale banken rekenen inflatie altijd exclusief voedsel en energie. Dat heet “kerninflatie”. Kerninflatie neigt steeds naar een deflatoire trend, ondanks alle geldverruiming. Het zou dus best mogelijk kunnen zijn dat we toch deflatie hebben, terwijl voedsel- en energieprijzen elke maand 5% of meer duurder worden. Zo krom kan het zijn. Momenteel wordt inflatie niet in de lonen en uitkeringen gecorrigeerd. Dat is de reden dat hoge inflatie (nog) achterwege blijft. Dat noemt men de “tweede ronde inflatie” (loon/prijs-spiraal). Vakbonden durven die spiraal niet aan omdat men terecht bang is dat dit onmiddellijk gevolgen heeft voor de werkgelegenheid. Een fabriek en zelfs diensten staan tegenwoordig in een mum van tijd in China, India of Vietnam. En MKB zou dit al helemaal niet kunnen overleven. De massale stakingen van de jaren 70 zie je om die reden nu niet. Daarbij zijn de lonen al enorm gestegen de laatste jaren, zowel bruto als werkgeversaandeel (netto niet). Dus die tweede ronde inflatie komt er waarschijnlijk niet. Net zo min als in de grote depressie van de jaren 30.
Overheid blijft teveel geld lenen
Begin januari zei Mathijs Bouman bij Nieuwsuur over de begrotingstekorten het volgende. De hoge overheidsuitgaven zijn gebaseerd op de hoge groei en BBP uit de jaren 90. Denk aan tientallen extra subsidies, massa immigratie en de vele andere linkse speeltjes, zoals Rutte dat wel eens noemt. Dit is onmogelijk nog langer houdbaar. Toch wil de politiek dit allemaal niet loslaten, maar zet dit alleen maar een paar puntjes lager in de hoop dit weer op te kunnen voeren als de crisis voorbij is. Niet beseffende dat juist dit de oplossing van de crisis blokkeert. Ik ben het niet vaak met Bouman eens, maar deze keer steekt hij de vinger diep in de zwerende wond.
De overheid moet de helft kleiner, hoe dan ook. En juist dat is natuurlijk het doodvonnis van de linkse partijen. Grote overheid die alles betaalt is immers de basis van het socialisme. Om toch een klein beetje humane verzorgingsstaat over te houden voor degenen die het echt nodig hebben, zou juist uit deze socialistische kringen het antwoord moeten komen. Helaas, het komt er niet. Ontwikkelingshulp, integratiesubsidies, massa immigratie, cultuursubsidies en tientallen andere overbodige luxe, is niet bespreekbaar. Erg jammer, want juist hiermee stort de hele verzorgingsstaat in mekaar. Het is met de blijvend krimpende koopkracht niet lang meer op te brengen door degenen die nog werken. Daarbij steeds minder werkenden tegenover steeds meer uitkeringen. De politiek laat het op een gruwelijke manier afweten. Niet alleen in Nederland, in alle Westerse landen. Mogelijk m.u.v. Duitsland. Nu is bezuinigen van overheden ook heel wat ingewikkelder en moeilijker dan voor bedrijven en particulieren. Vandaar dat dit bij bedrijven en particulieren wel drama’s zijn, maar waar het schuldenprobleem minder zwaar weegt op de welvaart. Het schuldenprobleem is vooral “anders” en “gevaarlijker” bij overheden. Europa kent een sterke socialistische stroming die de overheid tegen alles in zo groot mogelijk wil blijven houden en liever helemaal niet bezuinigd. Niet toe willen geven dat het oude 90er jaren patroon niet meer bestaat. Niet toe willen geven dat hiermee de hele verzorgingsstaat op het spel staat. Hoe dan ook, het antwoord zal toch uit die stroming moeten komen. De discussie rond dit thema zal op dit punt sterk toenemen de komende jaren. Een hernieuwde discussie binnen “de internationale” zoals vlak na de ondergang van de USSR in 1990? Wie weet. Zou niet verkeerd zijn. Dit is toch wel iets om je de meeste zorgen over te maken.
Inflatie of deflatie?
Nu we weer vlak voor de gebruikelijke 3 jarige voorraadcyclus recessie staan, laaien de discussies weer op tussen deflatie en inflatie. Een economische afkoeling, vooral op basis van voorraadopbouw, is immers sterk deflatoir.
Of er dan wel of geen hyperinflatie, hoge inflatie of deflatie komt? Volgens Faber en Schiff is hyperinflatie onvermijdelijk, volgens Robert Prechter is deflatie onvermijdelijk. Deflationist Prechter heeft ook uitgesproken argumenten die je niet moet onderschatten. Tot een absolute nieuwe reset komt het in beide scenario’s, daar zijn beide kampen het wel over eens. Maar hoe, dat is de vraag. Ook Prechter acht het totaal uitgesloten dat we dit nog 20 jaar lang volhouden. Maar het beeld van Prechter, hoe dit dan wel eindigt, is mogelijk nog veel somberder dan die van Faber en Schiff. Deflatie in combinatie met steeds hogere schuldopbouw door overheden is dodelijk volgens Prechter. Dit gaat leiden tot wanbetalingen van overheden. Daardoor kan de overheid geen diensten en personeel meer aanhouden, en kan dus gewoon de overheidstaken niet meer uitvoeren. Denk aan onderwijs, politie, justitie, gezondheidszorg, enzovoorts. Tegelijkertijd ook geen nieuwe schulden meer kan uitzetten. Dit zou betekenen dat de geschiedenis van de laat 30er tot midden 40er jaren zich gaat herhalen. Anarchie, staatsgrepen, dictatuur, en alle ellende die daarbij horen.
Prechter kijkt niet zozeer naar welke prijzen wel of niet stijgen. Dat is onbelangrijk. Hij kijkt vooral naar de deflatoire krachten en bewegingen. Dalende rente en vastgoedprijzen zijn bijvoorbeeld deflatoir.
Welk van de twee scenario het gaat worden weet niemand. Mogelijk komen beide vlak achter elkaar. Persoonlijk denk ik ook niet dat beide stellingen elkaars tegenpolen zijn. De stellingen staan zelf heel dicht bij elkaar. Daar kom ik in een volgende blog zeker op terug.
Maar vast staat wel dat in beide scenario’s goud en zilver waardevast zullen blijven. Zelfs als Merkel gelijk zou krijgen met het 20 jaar uit de schulden groeien, ook dan blijft goud en zilver waardevast. Alleen een totale wereldwijde reset kan de bullmarket stoppen. Vooral daarna is de kans heel groot dat de goudstandaard op het monetaire systeem weer wordt ingevoerd. Dit laatste kan de prijs nog wel eens extra hoog gaan zetten.
Al met al zie ik geen enkele reden om ook maar na gaan te denken goud en zilver te verkopen. Voorlopig zullen er alleen maar koopmomenten zijn. Laat je niet gek maken door de hogere volatiliteit. Dat komt voort uit nauwkeurig opgezette manipulaties, bedoelt om angsthazen uit edelmetaal te jagen. De manipulators kopen zelf op die dips.
Disclaimer: Artikelen geplaatst door Gerard zijn niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen.