Mei 2010 was de hete lente van de eurocrisis. Rentes op Griekse staatsobligaties stegen tot boven de 100% waarna ze uit de handel werden genomen en de ECB Griekenland aan het infuus legde. Andere landen zoals Ierland, Spanje, Italië, Portugal en Cyprus volgen snel met extreem oplopende rentes op hun staatsleningen. Al deze landen waren technisch failliet. Deze overheden hadden jarenlang veel te veel schulden gemaakt. De verantwoordelijke politici gaven doodleuk de banken de schuld. Er zijn mensen die dit nog steeds geloven. De overheden moesten hervormen en de ECB zou de staatsleningen voor hun rekening nemen.
Het werd alsmaar erger en erger en de Euro liep gevaar. Men sprak serieus over oplossingen van twee nieuwe valuta, de noordelijke en de zuidelijke euro. Daarnaast dreigde Duitsland herhaaldelijk uit de euro te stappen. Totdat eind 2011 Mario Draghi de woorden uitsprak tijdens de invoering van het LTRO programma, “We zullen de Euro redden, kosten wat het kost” Op deze woorden ging de rente weer dalen en de Euro was inderdaad gered. Voor het eerst merkten we hier de kracht van de ECB. Tot vandaag de dag koopt de ECB nog steeds obligaties op van het merendeel van deze landen. Aanbod van geld laat rente op die leningen immers dalen. Totdat begin dit jaar het sein gegeven werd dat de eurocrisis onder controle was. Voor het eerst konden deze probleemlanden gedeeltelijk weer zelfstandig geld ophalen op de reguliere kapitaalmarkt. Met uitzondering van Griekenland en Cyprus. Met de verwachte hogere inflatie (wat schulden doet verdampen) en economische groei zouden deze landen uit de crisis groeien. Nu rest ons de vraag, groeien we werkelijk uit de crisis of was het uitstel?
Was het uitstel?
De ontwikkelingen gaan niet zoals men verwachtte. Dit heeft drie oorzaken.
Ten eerste: In de loop van 2014 bleek dat de inflatie verder daalde i.p.v. stijgen. Dit ondanks de bazooka (geld printen) van de ECB. De eurozone zakt zelfs af naar deflatie. De vroege indicator, de PPI (producer price Index), geeft dit al enige tijd aan. Dit is de voorloper van de CPI (consumer price index). Grondstoffen dalen immers hard, vooral olie en staal, terwijl ook de gemiddelde lonen in een dalende lijn blijven. Producten zullen dus onherroepelijk goedkoper gaan worden. De overheden hebben dit al eerder afgevangen door belastingverhogingen maar dat kun je niet blijven doen. Dit tast de economische groei nog verder aan. De snel naderende deflatie zorgt ervoor dat schulden niet meer verdampen, maar steeds ondraaglijker worden.
Ten tweede: door dalende lonen, dalende koopkracht en belastingverhogingen trekt de economie niet aan. Werkloosheid blijft hoog en het aantal faillissementen neemt schrikbarend toe. Was het tot nu toe het MKB welke hard getroffen werd, nu zien we steeds meer grotere bedrijven failliet gaan. Dit maakt dat overheden naast deflatie ook nog te maken gaan krijgen met fors dalende inkomsten en fors stijgende uitgaven. De officiële cijfers zijn nog niet bekend, maar de kans is groot dat de eurozone in Q1 van 2015 de 100% van het BBP zal passeren. Waar economisch algemeen gesteld wordt dat een staatsschuld boven 100% van BBP niet meer houdbaar is als zelfstandige natie. De Griekse staatsschuld bereikte in Q3 2014 al de 175% BBP, waar dit in 2010 nog 100% was. Maar Griekenland is al geen zelfstandige economie meer en zal dat ook nooit meer worden. Een eeuwig durend infuus is hun lot.
Ten derde: De ECB had met de EC in Brussel en de lidstaten afgesproken dat ze er alles aan zullen doen om de rente laag te houden voor elke lidstaat. Dat is ze wel gelukt. De 10 jaars leningen Duitsland liggen al langdurig onder de 0,9% en Nederland rond de 1%. Zelfs zuid Europa ligt rond de 4%. Maar in ruil hiervoor moeten overheden hervormen en hun uitgaven afstemmen op hun inkomsten. Dit betekent begrotingstekorten wegwerken door hervormingen. Dit hebben ze niet gedaan. Frankrijk maakte het al helemaal te bont, verlaagde de leeftijd naar 60 jaar van het staatspensioen en ging helemaal over tot steeds meer smijten met geld. Frankrijk dreigt hierdoor nu het tweede Griekenland van Europa te worden. Begrotingstekort steeg tot boven 5% en de staatschuld is onhoudbaar geworden.
Italië sloot zich met hetzelfde wangedrag naadloos aan bij Frankrijk en beide landen zitten alweer in recessie. Alleen Spanje en Portugal hebben het redelijk goed gedaan. Helaas zijn Frankrijk en Italië iets groter dan Griekenland en het is nog maar de vraag of deze landen aan het ECB infuus kunnen zoals Griekenland. Anders gezegd, deze landen zijn te groot om te redden. Hollande gaf in een persconferentie aan zich niks meer van de ECB en de EU aan te trekken en zich niet meer aan de opgelegde begrotingsregels zal houden. Draghi legde hierop een verklaring af bij de G20 in de VS, en zei dat de zwakke economie in de eurozone niet meer cyclisch is, maar structureel. De ECB kan niets meer doen, het antwoord ligt bij de politici. Welnu, het antwoord van Hollande was duidelijk. Op de woorden van Draghi gingen de beurzen wereldwijd hard aan het dalen. Men beschouwd nu de eurozone als verloren.
Politici van alle lidstaten weigeren de noodzakelijke maatregelen uit te voeren die de crisis kan oplossen, inclusief Nederland en sinds de centrum linkse regering nu ook Duitsland. Zoals politici zijn, ze geven opnieuw de banken de schuld en denken verder alleen maar aan hun electoraat en gaan gewoon door met geld smijten wat ze niet hebben. Miljarden kostende overbodige megaprojecten vliegen nog steeds als paddenstoelen uit de grond. Dat laatste gestimuleerd met veel te lage rente op hun leningen. Ze hoopten dat het wel goed zou komen met de economische groei die nu blijkt niet zal komen.
Hoe gaat dit aflopen?
Bovengenoemde drie zaken die verkeerd lopen: 1. te lage inflatie tot deflatie, 2. dalende economie met daarbij behorende dalende overheidsinkomsten en hogere uitgaven, 3. overheden namen niet de noodzakelijke crisismaatregelen of stelden die uit. De eurozone heeft niets gedaan aan een oplossing. De eurozone gaat opnieuw in recessie. Waarschijnlijk gaat de rente weer hard oplopen. De inkt van dit artikel was nog nat terwijl Italië steeg boven de kritische grens van 7%. We kunnen opnieuw Griekse toestanden verwachten. Ditmaal voegt Frankrijk zich hierbij. Dit zit niet goed. We zullen opnieuw moeten afwachten wat er gebeurt. Voorspellen heeft geen zin want dit kan alle kanten op slaan. Maar een ding is wel zeker, de levensduur van de euro komt weer opnieuw ter discussie. Zeker niet onverstandig om een deel van uw euro’s veilig te stellen met fysiek goud en zilver.
Misschien overbodig, maar dan heb je altijd de euro’s nog. Het is het een of het ander. Terwijl goud en zilver zijn waarde niet kan verliezen. Iets wat met de euro wel kan gebeuren. En te duur is goud en zilver op dit moment al helemaal niet. Als de eurocrisis weer opnieuw de kop op steekt, kan goud en zilver opnieuw door het dak gaan. Dat zagen we in 2010 tijdens de aanvang van de eurocrisis. Intussen zijn de schulden wel fors hoger opgelopen dan bij aanvang schuldencrisis eurozone 1.0 in 2010. Meer schulden beloofd meer “feest”. Conclusie, de eurocrisis werd niet opgelost, het werd uitgesteld van 2010 naar 2015. Maak je maar op voor eurocrisis 2.0.
Disclaimer: Dit artikel is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen.
Gezocht: zilveren guldens, rijksdaalders en tientjes – 72% zilver Nederlands muntgeld. Wegens de marktomstandigheden bieden wij tijdelijk 98% van de zilverprijs voor uw Nederlandse munten.
Mei 2010 was de hete lente van de eurocrisis. Rentes op Griekse staatsobligaties stegen tot boven de 100% waarna ze uit de handel werden genomen en de ECB Griekenland aan het infuus legde. Andere landen zoals Ierland, Spanje, Italië, Portugal en Cyprus volgen snel met extreem oplopende rentes op hun staatsleningen. Al deze landen waren technisch failliet. Deze overheden hadden jarenlang veel te veel schulden gemaakt. De verantwoordelijke politici gaven doodleuk de banken de schuld. Er zijn mensen die dit nog steeds geloven. De overheden moesten hervormen en de ECB zou de staatsleningen voor hun rekening nemen.
Het werd alsmaar erger en erger en de Euro liep gevaar. Men sprak serieus over oplossingen van twee nieuwe valuta, de noordelijke en de zuidelijke euro. Daarnaast dreigde Duitsland herhaaldelijk uit de euro te stappen. Totdat eind 2011 Mario Draghi de woorden uitsprak tijdens de invoering van het LTRO programma, “We zullen de Euro redden, kosten wat het kost” Op deze woorden ging de rente weer dalen en de Euro was inderdaad gered. Voor het eerst merkten we hier de kracht van de ECB. Tot vandaag de dag koopt de ECB nog steeds obligaties op van het merendeel van deze landen. Aanbod van geld laat rente op die leningen immers dalen. Totdat begin dit jaar het sein gegeven werd dat de eurocrisis onder controle was. Voor het eerst konden deze probleemlanden gedeeltelijk weer zelfstandig geld ophalen op de reguliere kapitaalmarkt. Met uitzondering van Griekenland en Cyprus. Met de verwachte hogere inflatie (wat schulden doet verdampen) en economische groei zouden deze landen uit de crisis groeien. Nu rest ons de vraag, groeien we werkelijk uit de crisis of was het uitstel?
Was het uitstel?
De ontwikkelingen gaan niet zoals men verwachtte. Dit heeft drie oorzaken.
Ten eerste: In de loop van 2014 bleek dat de inflatie verder daalde i.p.v. stijgen. Dit ondanks de bazooka (geld printen) van de ECB. De eurozone zakt zelfs af naar deflatie. De vroege indicator, de PPI (producer price Index), geeft dit al enige tijd aan. Dit is de voorloper van de CPI (consumer price index). Grondstoffen dalen immers hard, vooral olie en staal, terwijl ook de gemiddelde lonen in een dalende lijn blijven. Producten zullen dus onherroepelijk goedkoper gaan worden. De overheden hebben dit al eerder afgevangen door belastingverhogingen maar dat kun je niet blijven doen. Dit tast de economische groei nog verder aan. De snel naderende deflatie zorgt ervoor dat schulden niet meer verdampen, maar steeds ondraaglijker worden.
Ten tweede: door dalende lonen, dalende koopkracht en belastingverhogingen trekt de economie niet aan. Werkloosheid blijft hoog en het aantal faillissementen neemt schrikbarend toe. Was het tot nu toe het MKB welke hard getroffen werd, nu zien we steeds meer grotere bedrijven failliet gaan. Dit maakt dat overheden naast deflatie ook nog te maken gaan krijgen met fors dalende inkomsten en fors stijgende uitgaven. De officiële cijfers zijn nog niet bekend, maar de kans is groot dat de eurozone in Q1 van 2015 de 100% van het BBP zal passeren. Waar economisch algemeen gesteld wordt dat een staatsschuld boven 100% van BBP niet meer houdbaar is als zelfstandige natie. De Griekse staatsschuld bereikte in Q3 2014 al de 175% BBP, waar dit in 2010 nog 100% was. Maar Griekenland is al geen zelfstandige economie meer en zal dat ook nooit meer worden. Een eeuwig durend infuus is hun lot.
Ten derde: De ECB had met de EC in Brussel en de lidstaten afgesproken dat ze er alles aan zullen doen om de rente laag te houden voor elke lidstaat. Dat is ze wel gelukt. De 10 jaars leningen Duitsland liggen al langdurig onder de 0,9% en Nederland rond de 1%. Zelfs zuid Europa ligt rond de 4%. Maar in ruil hiervoor moeten overheden hervormen en hun uitgaven afstemmen op hun inkomsten. Dit betekent begrotingstekorten wegwerken door hervormingen. Dit hebben ze niet gedaan. Frankrijk maakte het al helemaal te bont, verlaagde de leeftijd naar 60 jaar van het staatspensioen en ging helemaal over tot steeds meer smijten met geld. Frankrijk dreigt hierdoor nu het tweede Griekenland van Europa te worden. Begrotingstekort steeg tot boven 5% en de staatschuld is onhoudbaar geworden.
Italië sloot zich met hetzelfde wangedrag naadloos aan bij Frankrijk en beide landen zitten alweer in recessie. Alleen Spanje en Portugal hebben het redelijk goed gedaan. Helaas zijn Frankrijk en Italië iets groter dan Griekenland en het is nog maar de vraag of deze landen aan het ECB infuus kunnen zoals Griekenland. Anders gezegd, deze landen zijn te groot om te redden. Hollande gaf in een persconferentie aan zich niks meer van de ECB en de EU aan te trekken en zich niet meer aan de opgelegde begrotingsregels zal houden. Draghi legde hierop een verklaring af bij de G20 in de VS, en zei dat de zwakke economie in de eurozone niet meer cyclisch is, maar structureel. De ECB kan niets meer doen, het antwoord ligt bij de politici. Welnu, het antwoord van Hollande was duidelijk. Op de woorden van Draghi gingen de beurzen wereldwijd hard aan het dalen. Men beschouwd nu de eurozone als verloren.
Politici van alle lidstaten weigeren de noodzakelijke maatregelen uit te voeren die de crisis kan oplossen, inclusief Nederland en sinds de centrum linkse regering nu ook Duitsland. Zoals politici zijn, ze geven opnieuw de banken de schuld en denken verder alleen maar aan hun electoraat en gaan gewoon door met geld smijten wat ze niet hebben. Miljarden kostende overbodige megaprojecten vliegen nog steeds als paddenstoelen uit de grond. Dat laatste gestimuleerd met veel te lage rente op hun leningen. Ze hoopten dat het wel goed zou komen met de economische groei die nu blijkt niet zal komen.
Hoe gaat dit aflopen?
Bovengenoemde drie zaken die verkeerd lopen: 1. te lage inflatie tot deflatie, 2. dalende economie met daarbij behorende dalende overheidsinkomsten en hogere uitgaven, 3. overheden namen niet de noodzakelijke crisismaatregelen of stelden die uit. De eurozone heeft niets gedaan aan een oplossing. De eurozone gaat opnieuw in recessie. Waarschijnlijk gaat de rente weer hard oplopen. De inkt van dit artikel was nog nat terwijl Italië steeg boven de kritische grens van 7%. We kunnen opnieuw Griekse toestanden verwachten. Ditmaal voegt Frankrijk zich hierbij. Dit zit niet goed. We zullen opnieuw moeten afwachten wat er gebeurt. Voorspellen heeft geen zin want dit kan alle kanten op slaan. Maar een ding is wel zeker, de levensduur van de euro komt weer opnieuw ter discussie. Zeker niet onverstandig om een deel van uw euro’s veilig te stellen met fysiek goud en zilver.
Misschien overbodig, maar dan heb je altijd de euro’s nog. Het is het een of het ander. Terwijl goud en zilver zijn waarde niet kan verliezen. Iets wat met de euro wel kan gebeuren. En te duur is goud en zilver op dit moment al helemaal niet. Als de eurocrisis weer opnieuw de kop op steekt, kan goud en zilver opnieuw door het dak gaan. Dat zagen we in 2010 tijdens de aanvang van de eurocrisis. Intussen zijn de schulden wel fors hoger opgelopen dan bij aanvang schuldencrisis eurozone 1.0 in 2010. Meer schulden beloofd meer “feest”. Conclusie, de eurocrisis werd niet opgelost, het werd uitgesteld van 2010 naar 2015. Maak je maar op voor eurocrisis 2.0.
Disclaimer: Dit artikel is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen.
Gezocht: zilveren guldens, rijksdaalders en tientjes – 72% zilver Nederlands muntgeld. Wegens de marktomstandigheden bieden wij tijdelijk 98% van de zilverprijs voor uw Nederlandse munten.