Wat bepaalt de prijs van edelmetaal. Voor velen een lastige vraag. We willen graag weten wat op bepaalt moment de “fair value” (reële waarde) is. We willen graag kopen op of onder deze fair value prijs en willen weten of die prijs uiteindelijk de inflatie blijft volgen. Want dit laatste is natuurlijk het minimale hoofddoel van beleggen. Liever nog willen we dat door schaarste of andere factoren de prijs van edelmetaal harder stijgt dan de inflatie. Die factoren die de toekomstige prijs bepalen is daarom voor edelmetaal beleggers van belang. Het momentum niet, dat is alleen van belang als je op zeker moment wilt aankopen of verkopen. De prijs van edelmetaal wordt dus vooral gevormd door “toekomstverwachting”, net zoals overigens andere beleggings-activa zoals o.a. aandelen.
Laten we eerst even de fair value bekijken. Vaak wordt een woning van dezelfde prijsklasse vergeleken met het aantal ounce goud waarvoor je het kon kopen door de eeuwen heen. Op zich niet handig omdat vastgoed zelf ook hoog volatiel is gebleken. Het zegt meer iets over de volatiliteit van beide activa. Een beter vergelijk is het bekende maatpak bij de kleermaker. Een maatpak is typisch iets wat exact waardevast is gebleken door de eeuwen heen. Dan blijkt dat je voor een maatpak gemiddeld één ounce goud neer moet tellen vanaf het jaar 1600 tot nu. Hieraan kun je aflezen dat goud altijd de inflatie zal volgen, wat er ook gebeurt. Juist dit simpele vergelijk maakt dat goud uitstekend geschikt is als beleggings-activa. Dit is tevens het grote voordeel op bijvoorbeeld aandelen. Goud kan immers niet failliet gaan. Een ander voordeel is de waardevastheid.
Goud vergaat niet en oxideert niet. Het blijft altijd even mooi, honderden jaren lang. Dat maakt goud weer een betere activa dan o.a. vastgoed. Op vastgoed moet je gemiddeld 2% per jaar afschrijven. Als je dit waardevast wil houden dan ben je die afschrijving kwijt aan onderhoud en renovatie. Mits dit huis dan niet in Groningen staat natuurlijk. Goud heeft dus een aantal zeer goede eigenschappen die het uitstekend geschikt maakt als belegging op langere termijn. Dan heeft goud de prachtige eigenschap dat het heel gemakkelijk buiten het zicht van de overheid gehouden kan worden in tijden van oorlog of politieke hervormingen. Mits je dit fysiek bezit. Wat ik persoonlijk de beste eigenschap vind, is dat fysiek edelmetaal (nog) niet massaal onder beleggers aanwezig is in het westen.
Wat uiteindelijk een prijs bepaalt van letterlijk alles in onze maatschappij is “vraag en aanbod”. En dat is natuurlijk ook zo bij edelmetaal. Als zowel vraag als aanbod precies in evenwicht is, dan heb je in principe een fair value. Zowel vraag als aanbod zijn op zich weer afhankelijk van een hele reeks factoren. Stuk voor stuk bepalen ze mede het evenwicht in vraag en aanbod. Dit kunnen er tientallen zijn. Enkele factoren gaan we wat nader bekijken.
De vraag
Goud wordt vooral gevraagd in de sierradenindustrie. Een klein gedeelte gaat op in de elektronica-industrie. Maar het grootste deel wordt aangehouden als belegging. Het meeste goud ter wereld wordt aangehouden als activa van centrale banken. In principe bedoeld om het vertrouwen in die centrale banken (en daarmee het vertrouwen in geld) te waarborgen. Het staat immers keurig op de activa-kant van hun balans. Het ligt allemaal in grote goed beveiligde kluizen diep onder de grond. Het wordt dus door de mijnbouw uit de grond gehaald, om het vervolgens als 10 kg broodjes weer terug onder de grond te stoppen. Het kan, want goud heeft een blijvende vertegenwoordiging van waarde. Een nadeel van goud is dat al het uit de mijnbouw verkregen goud er bijna altijd zal blijven. Er gaat niets verloren. Anders dan bijvoorbeeld zilver waarvan 50% verloren gaat in de industrie.
De vraag naar goud en zilver als belegging door particulieren is de volgende factor van vraag. Die is in de westerse wereld niet zo heel hoog. Daar kiezen 99% van zowel particulieren als institutionele beleggers voor aandelen, vastgoed en rente als belegging. In het oosten, met name zuidoost Azië, India en China, is dat omgekeerd. Samen goed voor 2/3de van de wereldbevolking. Een snel groeiende bevolkingsgroep die ook nog eens steeds rijker en rijker wordt. Hun pensioenopbouw gaat voor 80% a 90% in fysiek edelmetaal. De verwachting is dat dit alleen maar zal groeien. Dus met de toekomstverwachting van de vraag zit het voorlopig wel goed. Dit in ieder geval wat de constante betreft.
Variabel kennen we nog de “reële rente”. Dit is rente minus inflatie. Hoe lager deze is, hoe meer vraag naar goud en zilver. Die reële rente is bijna overal negatief op dit moment. Eens te meer indien je hiervan nog de risico-opslag van obligaties vanaf haalt. Maar dat is op dit moment. Het gaat immers om de toekomstverwachting bij beleggen. Dus de vraag is, blijft reële rente zo laag? Hierover zijn de meningen hopeloos verdeeld. Precies op dit punt kunnen wij een enorme slag slaan. Ik denk namelijk dat dit zo blijft! De reden is simpel, schulden, schulden en nog meer schulden. Zolang het schuldenprobleem niet is opgelost, zal reële rente altijd negatief blijven. Teveel optimisten geloven dit niet en juist dát drukt namelijk wél de prijs van goud op dit moment. De tijd zal het leren. Op het moment dat echt zal blijken dat reële rente laag zal blijven, zal goud een enorme boost omhoog laten zien. De argumenten die dit op dit moment tegen spreken is dat inflatie hoog zal worden door extreem hogere economische groei. Dit zou dan de schulden doen verdampen.
Mijn argument is dat ik nu al 8 jaar zie dat men met een schuldverhoging van 30% tot 100% bij een nagenoeg NUL-rente amper inflatie en groei heeft weten op te wekken. Daarnaast zitten we nu tegen een top van de economische cyclus aan te hikken. Zonder hoge economische groei kan er nooit inflatie ontstaan. Tenslotte, als laatste argument, zie ik de ontwikkelingen gaan naar een tijd waarin steeds minder personeel nodig is. Dus de door optimisten voorspelde loon/prijsspiraal zullen we waarschijnlijk niet gaan zien. Dat dit laatste argument echt uit lijkt te komen, zie je aan de 4x per jaar geplande renteverhoging van de FED. In werkelijkheid hebben we 1x per jaar een piepkleine renteverhoging gekregen. Dan ook nog met een niveau dat nog steeds héél ver onder de inflatie ligt. Een inflatie die bijna geheel op rekening kwam van de olieprijs die van extreem laag kwam. Zo laag dat men massaal oliebronnen heeft moeten sluiten. Ruwe olieprijs steeg in één jaar van 38 naar 56 USD per vat. Een stijging van 100%. Daarom, geloof die sprookjesverhalen van hoge rente en inflatie niet zo snel. Het wordt mij teveel geregisseerd door Centrale Banken en overheden, welke ongefundeerd en ongecontroleerd worden overgenomen door de massamedia. Gaat de reële rente echt hoog worden, dan zal de goudprijs zwaar inzakken. Dat is een zekerheid. Zal echt niet gebeuren.
Nu we het toch even over inflatie hebben, bekijk de volgende grafiek eens:
Wat opvalt is dat deze “maand op maand” inflatie erg cyclisch is. De eerste 3 maanden van het jaar stijgt deze bijna altijd. De tweede helft van het jaar daalt deze. Dat komt omdat veel prijzen aan het begin van het jaar worden vastgesteld die in het bekende CPI-mandje vallen. Om toch goed te kunnen vergelijken wordt daarom gekeken naar “jaar op jaar”. Dus januari vergeleken met januari het jaar ervoor, enzovoorts. Toch zie je steeds vaker de “MoM” vergelijking in de massamedia in de maanden januari t/m maart. Daarna niet meer. Let er maar eens op. De reden is overduidelijk, we worden belazerd zonder dat er echt gelogen wordt.
Hier dezelfde grafiek, maar dan in YoY. Zie het verschil. Wat verder opvalt is de stijging in heel 2016 op het effect van de olieprijs. Als dus de olieprijs tussen 46 en 56 stabiliseert dit jaar, dan zal dit weer net zo hard zakken. Het effect van YoY loopt immers weg na één jaar.
Om het helemaal compleet te maken de werkelijke CPI op basis van 5 jaar geleden als 0-punt. Ook weer op dezelfde cijferreeks. De CPI is in 5 jaar tijd 6% gestegen. Wat opvalt is dat het niet in een rechte lijn oploopt. Er zitten nogal wat achtbaan in. In geheel 2016 ging het 2% omhoog op het olieprijseffect. Feit is wel dat er nu wat meer inflatie is.
Tot slot nog de “MoM” grafiek van de eurozone. Het jaarlijks patroon is hier nog duidelijker dan op de bovenste grafiek. Overigens is de inflatie de helft lager. Op 5 jaar slechts 3% inflatie. Wat wel héél opmerkelijk laag is voor de euro die zo enorm in waarde gedaald is het afgelopen jaar.
Deze 3 grafieken vergelijken leert ons veel over het gedrag van de CPI. De bron komt overigens van de FRED en is voor iedereen gratis te downloaden. Het zijn effecten waar de FED ook naar kijkt. Vandaar dat men nog niet helemaal optimistisch is over een duurzame 2% per jaar inflatie. Dit zien we terug in het voortdurend uitstellen van renteverhoging van de basisrente door de FED. Daarnaast, de lonen stijgen niet mee. Zolang lonen niet 1 op 1 meestijgen met de CPI, zolang kan er onmogelijk sprake zijn van een stabiele 2% inflatie per jaar. Wat niet is, kan nog komen natuurlijk. Het is in ieder geval iets om in de gaten te houden. Wat goud betreft, hoort het in ieder geval wel de inflatie te volgen. En dat doet goud ook heel braaf op dit moment.
Aanbod
Het CPI verhaal is een tussendoortje maar heeft wel alles te maken met reële rente welke van groot belang is voor de “vraag” naar goud en zilver. Komen we aan bij de andere kant van de balans, “aanbod”. Om aan de vraag te kunnen voldoen moet het aanbod minimaal even groot zijn. Aanbod kan heel simpel zijn, namelijk verkoop. Als goudbeleggers als kuddedieren allemaal tegelijk hun goud in de verkoop doen, zal de prijs crashen. Daar moet dan wel aanleiding toe zijn. Feit is wel dat zulke verkoopgolf altijd stopt in een “oververkochte” situatie. De échte koopjes vallen hier te pikken. Dit zagen we o.a. in 2011. Prijs van goud was toen ronduit belachelijk hoog op 1920. Toen de vooruitzichten ook nog eens slecht werden, knalde de prijs omlaag. Aanleiding was overigens het QE experiment van de FED. Toen bleek dat dit helemaal geen hyperinflatie bracht maar amper de deflatie kon afkeren, waren de knollen gaar. Uurlonen bleven maar dalen, en dan is het totaal “uitgesloten” dat er inflatie ontstaat. Veel beleggers zagen dat niet aankomen of wisten dit niet. Als je hoog staat kan je lelijk diep vallen. Als je al op de grond ligt, val je niet zo hard meer. Daarom is een nieuwe crash op goud en zilver op dit niveau zo goed als uitgesloten. Mocht de prijs toch nog verder dalen, dan krijg je het effect wat we bij olie gezien hebben in 2016. Dan worden bronnen en mijnbouw verliesgevend en gaat men over op al dan niet gedwongen sluiting.
Sluiting heeft tot gevolg dat het aanbod veel lager komt te liggen dan de vraag. In zulk geval gaat de prijs later weer hard omhoog. Wat we bij de olieproductie gezien hebben, gebeurde ook in de mijnbouw van goud en zilver. Er is dus altijd een harde bodem vast te stellen. Onder de 1100 waren er een groot aantal goudmijnen die niet meer rendabel waren, en dus sloten. Als je die eerste signalen hiervan ziet, dan weet je dat de bodem bereikt is. Het bleek ook wel, want veel verder zakte de prijs toen niet meer. Anders dan bij olieproductie zal de goud en zilverproductie daarna niet zo gemakkelijk meer kunnen stijgen. De grades (gram per ton) dalen al jaren. Hoe lager de grades, des te hoger de productiekosten. Daarnaast worden er vrijwel geen nieuwe vindplaatsen meer gevonden. De mijnen die eenmaal gesloten zijn, gaan nooit meer open. De aanloopkosten zijn veel te hoog. Het is vaak technisch al helemaal niet meer mogelijk. Ondergrondse mijnen lopen sowieso vol water. Alles bij elkaar zal de productie van goud en zilver dalen in de komende jaren, zo zijn de verwachtingen. Als dan de vraag alleen maar op peil blijft, dan kan het niet anders of de prijs moet fors omhoog. Tot het niveau waarop vraag en aanbod weer in evenwicht komt. Andersom werkt dat natuurlijk ook. Als goud weer ooit op 1920 zou komen, dan is het natuurlijk ook logisch dat de vraag naar goud hard zal dalen. Wat er ook gebeurt, het evenwicht wordt vanzelf weer gevonden. Al met al heb ik de indruk dat zowel vraag en aanbod redelijk mooi op evenwicht zijn op dit moment. Dan spreek je over de fair value.
Toch blijven er mensen geloven dat het natuurlijk evenwicht van “vraag en aanbod” niet meer bestaat, en dat prijzen tot stand komen door manipulatie. Natuurlijk kun je met heel veel miljarden een prijs tijdelijk laten ombuigen en dat gebeurt ook wel. Kijk eens hoeveel duizenden en duizenden miljarden de Centrale Banken er tegenaan smeten per maand om de rente amper een half tot één procent omlaag te drukken. Elke maand opnieuw. Voor Centrale Banken gemakkelijk omdat ze het geld uit het niets kunnen printen. Maar zelfs dan kun je dit niet eeuwig vol blijven houden. Op grondstoffen wordt met futures en opties gehandeld. Producten die een prijs in de toekomst kunnen vastklikken. Maar ook hier heb je het evenwicht vraag en aanbod, al heet dat hier short en long. Wat speculanten meestal doen is de trend volgen en daarop doortrekken. Is fundamenteel olie of goud bar slecht op bepaald moment, dan gaat men er massaal short op. Dat drukt de prijs dieper dan reëel is. Wat je daarvan krijgt is een hoge volatiliteit. En natuurlijk de bekende “oververkocht” of “overgekocht” situaties. Maar al die futures en opties hebben expiratiedatums waarvan de meesten niet verder liggen dan 6 maanden. Daarna moet men weer nieuwe posities bepalen. De meeste speculanten en beurshandelaren gaan niet eens verder dan 6 weken. Waarvan de meesten niet eens verder dan één dag gaan. Al die speculaties en manipulaties geven een korte termijn hoge volatiliteit. Meer niet. Het gebeurt overigens niet alleen op olie en aandelen. Ook op goud en zilver komt het voor. Maar goud en zilver zijn veel kleinere markten waardoor het effect van volatiliteit hoger ligt.
Hiermee kun je het eeuwenoude mechanisme van “vraag/aanbod” niet verstoren. Wel kunnen angsthaas-beleggers soms afhaken op de hoge volatiliteit. Vraag/aanbod kan ook gemakkelijk verstoord worden door de trackers. Denk daarbij aan GLD en SLV. Met één druk op de knop kun iedereen heel eenvoudig short of long gaan. En wel in minder tijd waarin je met de ogen kunt knipperen. Er zitten miljoenen mensen aan zulke knop waarachter vele miljarden zitten. Ikzelf heb ook zo’n knop, en met mij velen die dit blog lezen. Iedereen doet mee aan het spelletje. Maar fundamentals aanpassen en verstoring van de natuurlijke vraag/aanbod kun je er niet mee. Dan is er nog een punt waar wij geen inzage in hebben. Veel goud ligt opgeslagen onder de grond. Al dit goud kan van eigenaar wisselen zonder dat het van de plaats komt. Het gerucht gaat dat er méér goud verhandeld wordt dan er daadwerkelijk aanwezig is. Dit is een kwestie van vertrouwen. Dit vertrouwen was enige tijd verdwenen. Dat was de reden voor meerdere Centrale Banken in de wereld om het goud fysiek te verplaatsen naar hun eigen kluizen.
Op CNBC kwam eind 2016 het bericht dat al deze transacties inmiddels zijn afgerond. Natuurlijk gaat er niet meteen iemand in de goudkluis blokjes goud verplaatsen als iemand GLD koopt. Zo werkt dat niet en dit kan ook niet. Dus handel op papier zal altijd wel zo blijven. Toch zijn er de laatste jaren veel maatregelen getroffen rond deze handel. Zo moeten de aanbieders van trackers hun gedekte waarde regelmatig publiceren en verantwoorden bij de toezichthouders financiële markten. Er is dus wel degelijk veel gebeurd rond dit thema. Als er daadwerkelijk meer verhandeld wordt dan aanwezig is, dan is dat natuurlijk fraude en worden veel partijen zwaar benadeeld. Die partijen kunnen dan met succes bij de rechter schadevergoeding afdwingen. Dit is bij mijn weten nog nooit gebeurd.
De enigen die goud omlaag zouden kunnen manipuleren zijn de Centrale Banken. Die kunnen voor miljarden op de markt dumpen. Maar dan nog, wat verkocht is, is verkocht, en dus zullen ze eerst terug moeten kopen om dit spelletje te kunnen herhalen. Bij terugkoop is het effect al meteen verdwenen. Ze hebben dan wel goedkoper kunnen terugkopen. Zo werkt het wel als je zo onnoemelijk veel in bezit hebt. Maar zelfs dan herstelt het evenwicht vanzelf. Dan heb je nog particuliere bankiers die samen gemachtigd waren om dagelijks de goudprijs vast te stellen op basis van vraag en aanbod. Hierin werd fraude ontdekt omdat ze zelf handelden op bewust verkeerd vastgestelde prijzen. Het ging hier over fraude in handel. Het is echt niet zo dat ze eeuwig goud of zilver 1% lager dan de werkelijke waarde kunnen houden. Daar hebben bankiers geen enkel belang bij. De enigen die belang kunnen hebben met permanent lagere prijzen voor goud zijn de Centrale Banken. Als dit al gebeurde hebben wij als beleggers daar alleen maar voordeel van gehad want misschien heb je dan wel ooit 1% te goedkoop gekocht. Het is echt niks om je druk over te maken. Al die handel maakt de prijs wel volatieler, zowel omhoog als omlaag.
Gemiddeld kun je er uiteindelijk gewoon weer een kaarsrechte lijn doorheen trekken. Als goud 0,5% zakt en daarna weer 0,5% omhoog, is evenveel als goud 5% zakt en daarna weer 5% omhoog. Trek de lijntjes op de langere grafiek en beoordeel de fundamentals. Kijk wat het betekent voor de langere termijn voor vraag/aanbod. Meer hoef je gelukkig bij goud- zilverbeleggen niet te doen. Bij aandelen is dat toch wel even wat anders. Beter nog, koop af en toe wat goud of zilver bij en kijk er de eerste 20 jaar niet meer naar om. Je slaapt rustig en het is beter voor je hart. Na 20 jaar schrik je je wild als je dan de prijs ziet. Stel dat je dan 47 bent, kun je dan ook nog 20 jaar eerder met pensioen. Wat wil je nog meer?
Tenslotte nog een tip voor je pensioenkelder.
Disclaimer: Dit artikel is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen.
Wat bepaalt de prijs van edelmetaal. Voor velen een lastige vraag. We willen graag weten wat op bepaalt moment de “fair value” (reële waarde) is. We willen graag kopen op of onder deze fair value prijs en willen weten of die prijs uiteindelijk de inflatie blijft volgen. Want dit laatste is natuurlijk het minimale hoofddoel van beleggen. Liever nog willen we dat door schaarste of andere factoren de prijs van edelmetaal harder stijgt dan de inflatie. Die factoren die de toekomstige prijs bepalen is daarom voor edelmetaal beleggers van belang. Het momentum niet, dat is alleen van belang als je op zeker moment wilt aankopen of verkopen. De prijs van edelmetaal wordt dus vooral gevormd door “toekomstverwachting”, net zoals overigens andere beleggings-activa zoals o.a. aandelen.
Laten we eerst even de fair value bekijken. Vaak wordt een woning van dezelfde prijsklasse vergeleken met het aantal ounce goud waarvoor je het kon kopen door de eeuwen heen. Op zich niet handig omdat vastgoed zelf ook hoog volatiel is gebleken. Het zegt meer iets over de volatiliteit van beide activa. Een beter vergelijk is het bekende maatpak bij de kleermaker. Een maatpak is typisch iets wat exact waardevast is gebleken door de eeuwen heen. Dan blijkt dat je voor een maatpak gemiddeld één ounce goud neer moet tellen vanaf het jaar 1600 tot nu. Hieraan kun je aflezen dat goud altijd de inflatie zal volgen, wat er ook gebeurt. Juist dit simpele vergelijk maakt dat goud uitstekend geschikt is als beleggings-activa. Dit is tevens het grote voordeel op bijvoorbeeld aandelen. Goud kan immers niet failliet gaan. Een ander voordeel is de waardevastheid.
Goud vergaat niet en oxideert niet. Het blijft altijd even mooi, honderden jaren lang. Dat maakt goud weer een betere activa dan o.a. vastgoed. Op vastgoed moet je gemiddeld 2% per jaar afschrijven. Als je dit waardevast wil houden dan ben je die afschrijving kwijt aan onderhoud en renovatie. Mits dit huis dan niet in Groningen staat natuurlijk. Goud heeft dus een aantal zeer goede eigenschappen die het uitstekend geschikt maakt als belegging op langere termijn. Dan heeft goud de prachtige eigenschap dat het heel gemakkelijk buiten het zicht van de overheid gehouden kan worden in tijden van oorlog of politieke hervormingen. Mits je dit fysiek bezit. Wat ik persoonlijk de beste eigenschap vind, is dat fysiek edelmetaal (nog) niet massaal onder beleggers aanwezig is in het westen.
Wat uiteindelijk een prijs bepaalt van letterlijk alles in onze maatschappij is “vraag en aanbod”. En dat is natuurlijk ook zo bij edelmetaal. Als zowel vraag als aanbod precies in evenwicht is, dan heb je in principe een fair value. Zowel vraag als aanbod zijn op zich weer afhankelijk van een hele reeks factoren. Stuk voor stuk bepalen ze mede het evenwicht in vraag en aanbod. Dit kunnen er tientallen zijn. Enkele factoren gaan we wat nader bekijken.
De vraag
Goud wordt vooral gevraagd in de sierradenindustrie. Een klein gedeelte gaat op in de elektronica-industrie. Maar het grootste deel wordt aangehouden als belegging. Het meeste goud ter wereld wordt aangehouden als activa van centrale banken. In principe bedoeld om het vertrouwen in die centrale banken (en daarmee het vertrouwen in geld) te waarborgen. Het staat immers keurig op de activa-kant van hun balans. Het ligt allemaal in grote goed beveiligde kluizen diep onder de grond. Het wordt dus door de mijnbouw uit de grond gehaald, om het vervolgens als 10 kg broodjes weer terug onder de grond te stoppen. Het kan, want goud heeft een blijvende vertegenwoordiging van waarde. Een nadeel van goud is dat al het uit de mijnbouw verkregen goud er bijna altijd zal blijven. Er gaat niets verloren. Anders dan bijvoorbeeld zilver waarvan 50% verloren gaat in de industrie.
De vraag naar goud en zilver als belegging door particulieren is de volgende factor van vraag. Die is in de westerse wereld niet zo heel hoog. Daar kiezen 99% van zowel particulieren als institutionele beleggers voor aandelen, vastgoed en rente als belegging. In het oosten, met name zuidoost Azië, India en China, is dat omgekeerd. Samen goed voor 2/3de van de wereldbevolking. Een snel groeiende bevolkingsgroep die ook nog eens steeds rijker en rijker wordt. Hun pensioenopbouw gaat voor 80% a 90% in fysiek edelmetaal. De verwachting is dat dit alleen maar zal groeien. Dus met de toekomstverwachting van de vraag zit het voorlopig wel goed. Dit in ieder geval wat de constante betreft.
Variabel kennen we nog de “reële rente”. Dit is rente minus inflatie. Hoe lager deze is, hoe meer vraag naar goud en zilver. Die reële rente is bijna overal negatief op dit moment. Eens te meer indien je hiervan nog de risico-opslag van obligaties vanaf haalt. Maar dat is op dit moment. Het gaat immers om de toekomstverwachting bij beleggen. Dus de vraag is, blijft reële rente zo laag? Hierover zijn de meningen hopeloos verdeeld. Precies op dit punt kunnen wij een enorme slag slaan. Ik denk namelijk dat dit zo blijft! De reden is simpel, schulden, schulden en nog meer schulden. Zolang het schuldenprobleem niet is opgelost, zal reële rente altijd negatief blijven. Teveel optimisten geloven dit niet en juist dát drukt namelijk wél de prijs van goud op dit moment. De tijd zal het leren. Op het moment dat echt zal blijken dat reële rente laag zal blijven, zal goud een enorme boost omhoog laten zien. De argumenten die dit op dit moment tegen spreken is dat inflatie hoog zal worden door extreem hogere economische groei. Dit zou dan de schulden doen verdampen.
Mijn argument is dat ik nu al 8 jaar zie dat men met een schuldverhoging van 30% tot 100% bij een nagenoeg NUL-rente amper inflatie en groei heeft weten op te wekken. Daarnaast zitten we nu tegen een top van de economische cyclus aan te hikken. Zonder hoge economische groei kan er nooit inflatie ontstaan. Tenslotte, als laatste argument, zie ik de ontwikkelingen gaan naar een tijd waarin steeds minder personeel nodig is. Dus de door optimisten voorspelde loon/prijsspiraal zullen we waarschijnlijk niet gaan zien. Dat dit laatste argument echt uit lijkt te komen, zie je aan de 4x per jaar geplande renteverhoging van de FED. In werkelijkheid hebben we 1x per jaar een piepkleine renteverhoging gekregen. Dan ook nog met een niveau dat nog steeds héél ver onder de inflatie ligt. Een inflatie die bijna geheel op rekening kwam van de olieprijs die van extreem laag kwam. Zo laag dat men massaal oliebronnen heeft moeten sluiten. Ruwe olieprijs steeg in één jaar van 38 naar 56 USD per vat. Een stijging van 100%. Daarom, geloof die sprookjesverhalen van hoge rente en inflatie niet zo snel. Het wordt mij teveel geregisseerd door Centrale Banken en overheden, welke ongefundeerd en ongecontroleerd worden overgenomen door de massamedia. Gaat de reële rente echt hoog worden, dan zal de goudprijs zwaar inzakken. Dat is een zekerheid. Zal echt niet gebeuren.
Nu we het toch even over inflatie hebben, bekijk de volgende grafiek eens:
Wat opvalt is dat deze “maand op maand” inflatie erg cyclisch is. De eerste 3 maanden van het jaar stijgt deze bijna altijd. De tweede helft van het jaar daalt deze. Dat komt omdat veel prijzen aan het begin van het jaar worden vastgesteld die in het bekende CPI-mandje vallen. Om toch goed te kunnen vergelijken wordt daarom gekeken naar “jaar op jaar”. Dus januari vergeleken met januari het jaar ervoor, enzovoorts. Toch zie je steeds vaker de “MoM” vergelijking in de massamedia in de maanden januari t/m maart. Daarna niet meer. Let er maar eens op. De reden is overduidelijk, we worden belazerd zonder dat er echt gelogen wordt.
Hier dezelfde grafiek, maar dan in YoY. Zie het verschil. Wat verder opvalt is de stijging in heel 2016 op het effect van de olieprijs. Als dus de olieprijs tussen 46 en 56 stabiliseert dit jaar, dan zal dit weer net zo hard zakken. Het effect van YoY loopt immers weg na één jaar.
Om het helemaal compleet te maken de werkelijke CPI op basis van 5 jaar geleden als 0-punt. Ook weer op dezelfde cijferreeks. De CPI is in 5 jaar tijd 6% gestegen. Wat opvalt is dat het niet in een rechte lijn oploopt. Er zitten nogal wat achtbaan in. In geheel 2016 ging het 2% omhoog op het olieprijseffect. Feit is wel dat er nu wat meer inflatie is.
Tot slot nog de “MoM” grafiek van de eurozone. Het jaarlijks patroon is hier nog duidelijker dan op de bovenste grafiek. Overigens is de inflatie de helft lager. Op 5 jaar slechts 3% inflatie. Wat wel héél opmerkelijk laag is voor de euro die zo enorm in waarde gedaald is het afgelopen jaar.
Deze 3 grafieken vergelijken leert ons veel over het gedrag van de CPI. De bron komt overigens van de FRED en is voor iedereen gratis te downloaden. Het zijn effecten waar de FED ook naar kijkt. Vandaar dat men nog niet helemaal optimistisch is over een duurzame 2% per jaar inflatie. Dit zien we terug in het voortdurend uitstellen van renteverhoging van de basisrente door de FED. Daarnaast, de lonen stijgen niet mee. Zolang lonen niet 1 op 1 meestijgen met de CPI, zolang kan er onmogelijk sprake zijn van een stabiele 2% inflatie per jaar. Wat niet is, kan nog komen natuurlijk. Het is in ieder geval iets om in de gaten te houden. Wat goud betreft, hoort het in ieder geval wel de inflatie te volgen. En dat doet goud ook heel braaf op dit moment.
Aanbod
Het CPI verhaal is een tussendoortje maar heeft wel alles te maken met reële rente welke van groot belang is voor de “vraag” naar goud en zilver. Komen we aan bij de andere kant van de balans, “aanbod”. Om aan de vraag te kunnen voldoen moet het aanbod minimaal even groot zijn. Aanbod kan heel simpel zijn, namelijk verkoop. Als goudbeleggers als kuddedieren allemaal tegelijk hun goud in de verkoop doen, zal de prijs crashen. Daar moet dan wel aanleiding toe zijn. Feit is wel dat zulke verkoopgolf altijd stopt in een “oververkochte” situatie. De échte koopjes vallen hier te pikken. Dit zagen we o.a. in 2011. Prijs van goud was toen ronduit belachelijk hoog op 1920. Toen de vooruitzichten ook nog eens slecht werden, knalde de prijs omlaag. Aanleiding was overigens het QE experiment van de FED. Toen bleek dat dit helemaal geen hyperinflatie bracht maar amper de deflatie kon afkeren, waren de knollen gaar. Uurlonen bleven maar dalen, en dan is het totaal “uitgesloten” dat er inflatie ontstaat. Veel beleggers zagen dat niet aankomen of wisten dit niet. Als je hoog staat kan je lelijk diep vallen. Als je al op de grond ligt, val je niet zo hard meer. Daarom is een nieuwe crash op goud en zilver op dit niveau zo goed als uitgesloten. Mocht de prijs toch nog verder dalen, dan krijg je het effect wat we bij olie gezien hebben in 2016. Dan worden bronnen en mijnbouw verliesgevend en gaat men over op al dan niet gedwongen sluiting.
Sluiting heeft tot gevolg dat het aanbod veel lager komt te liggen dan de vraag. In zulk geval gaat de prijs later weer hard omhoog. Wat we bij de olieproductie gezien hebben, gebeurde ook in de mijnbouw van goud en zilver. Er is dus altijd een harde bodem vast te stellen. Onder de 1100 waren er een groot aantal goudmijnen die niet meer rendabel waren, en dus sloten. Als je die eerste signalen hiervan ziet, dan weet je dat de bodem bereikt is. Het bleek ook wel, want veel verder zakte de prijs toen niet meer. Anders dan bij olieproductie zal de goud en zilverproductie daarna niet zo gemakkelijk meer kunnen stijgen. De grades (gram per ton) dalen al jaren. Hoe lager de grades, des te hoger de productiekosten. Daarnaast worden er vrijwel geen nieuwe vindplaatsen meer gevonden. De mijnen die eenmaal gesloten zijn, gaan nooit meer open. De aanloopkosten zijn veel te hoog. Het is vaak technisch al helemaal niet meer mogelijk. Ondergrondse mijnen lopen sowieso vol water. Alles bij elkaar zal de productie van goud en zilver dalen in de komende jaren, zo zijn de verwachtingen. Als dan de vraag alleen maar op peil blijft, dan kan het niet anders of de prijs moet fors omhoog. Tot het niveau waarop vraag en aanbod weer in evenwicht komt. Andersom werkt dat natuurlijk ook. Als goud weer ooit op 1920 zou komen, dan is het natuurlijk ook logisch dat de vraag naar goud hard zal dalen. Wat er ook gebeurt, het evenwicht wordt vanzelf weer gevonden. Al met al heb ik de indruk dat zowel vraag en aanbod redelijk mooi op evenwicht zijn op dit moment. Dan spreek je over de fair value.
Toch blijven er mensen geloven dat het natuurlijk evenwicht van “vraag en aanbod” niet meer bestaat, en dat prijzen tot stand komen door manipulatie. Natuurlijk kun je met heel veel miljarden een prijs tijdelijk laten ombuigen en dat gebeurt ook wel. Kijk eens hoeveel duizenden en duizenden miljarden de Centrale Banken er tegenaan smeten per maand om de rente amper een half tot één procent omlaag te drukken. Elke maand opnieuw. Voor Centrale Banken gemakkelijk omdat ze het geld uit het niets kunnen printen. Maar zelfs dan kun je dit niet eeuwig vol blijven houden. Op grondstoffen wordt met futures en opties gehandeld. Producten die een prijs in de toekomst kunnen vastklikken. Maar ook hier heb je het evenwicht vraag en aanbod, al heet dat hier short en long. Wat speculanten meestal doen is de trend volgen en daarop doortrekken. Is fundamenteel olie of goud bar slecht op bepaald moment, dan gaat men er massaal short op. Dat drukt de prijs dieper dan reëel is. Wat je daarvan krijgt is een hoge volatiliteit. En natuurlijk de bekende “oververkocht” of “overgekocht” situaties. Maar al die futures en opties hebben expiratiedatums waarvan de meesten niet verder liggen dan 6 maanden. Daarna moet men weer nieuwe posities bepalen. De meeste speculanten en beurshandelaren gaan niet eens verder dan 6 weken. Waarvan de meesten niet eens verder dan één dag gaan. Al die speculaties en manipulaties geven een korte termijn hoge volatiliteit. Meer niet. Het gebeurt overigens niet alleen op olie en aandelen. Ook op goud en zilver komt het voor. Maar goud en zilver zijn veel kleinere markten waardoor het effect van volatiliteit hoger ligt.
Hiermee kun je het eeuwenoude mechanisme van “vraag/aanbod” niet verstoren. Wel kunnen angsthaas-beleggers soms afhaken op de hoge volatiliteit. Vraag/aanbod kan ook gemakkelijk verstoord worden door de trackers. Denk daarbij aan GLD en SLV. Met één druk op de knop kun iedereen heel eenvoudig short of long gaan. En wel in minder tijd waarin je met de ogen kunt knipperen. Er zitten miljoenen mensen aan zulke knop waarachter vele miljarden zitten. Ikzelf heb ook zo’n knop, en met mij velen die dit blog lezen. Iedereen doet mee aan het spelletje. Maar fundamentals aanpassen en verstoring van de natuurlijke vraag/aanbod kun je er niet mee. Dan is er nog een punt waar wij geen inzage in hebben. Veel goud ligt opgeslagen onder de grond. Al dit goud kan van eigenaar wisselen zonder dat het van de plaats komt. Het gerucht gaat dat er méér goud verhandeld wordt dan er daadwerkelijk aanwezig is. Dit is een kwestie van vertrouwen. Dit vertrouwen was enige tijd verdwenen. Dat was de reden voor meerdere Centrale Banken in de wereld om het goud fysiek te verplaatsen naar hun eigen kluizen.
Op CNBC kwam eind 2016 het bericht dat al deze transacties inmiddels zijn afgerond. Natuurlijk gaat er niet meteen iemand in de goudkluis blokjes goud verplaatsen als iemand GLD koopt. Zo werkt dat niet en dit kan ook niet. Dus handel op papier zal altijd wel zo blijven. Toch zijn er de laatste jaren veel maatregelen getroffen rond deze handel. Zo moeten de aanbieders van trackers hun gedekte waarde regelmatig publiceren en verantwoorden bij de toezichthouders financiële markten. Er is dus wel degelijk veel gebeurd rond dit thema. Als er daadwerkelijk meer verhandeld wordt dan aanwezig is, dan is dat natuurlijk fraude en worden veel partijen zwaar benadeeld. Die partijen kunnen dan met succes bij de rechter schadevergoeding afdwingen. Dit is bij mijn weten nog nooit gebeurd.
De enigen die goud omlaag zouden kunnen manipuleren zijn de Centrale Banken. Die kunnen voor miljarden op de markt dumpen. Maar dan nog, wat verkocht is, is verkocht, en dus zullen ze eerst terug moeten kopen om dit spelletje te kunnen herhalen. Bij terugkoop is het effect al meteen verdwenen. Ze hebben dan wel goedkoper kunnen terugkopen. Zo werkt het wel als je zo onnoemelijk veel in bezit hebt. Maar zelfs dan herstelt het evenwicht vanzelf. Dan heb je nog particuliere bankiers die samen gemachtigd waren om dagelijks de goudprijs vast te stellen op basis van vraag en aanbod. Hierin werd fraude ontdekt omdat ze zelf handelden op bewust verkeerd vastgestelde prijzen. Het ging hier over fraude in handel. Het is echt niet zo dat ze eeuwig goud of zilver 1% lager dan de werkelijke waarde kunnen houden. Daar hebben bankiers geen enkel belang bij. De enigen die belang kunnen hebben met permanent lagere prijzen voor goud zijn de Centrale Banken. Als dit al gebeurde hebben wij als beleggers daar alleen maar voordeel van gehad want misschien heb je dan wel ooit 1% te goedkoop gekocht. Het is echt niks om je druk over te maken. Al die handel maakt de prijs wel volatieler, zowel omhoog als omlaag.
Gemiddeld kun je er uiteindelijk gewoon weer een kaarsrechte lijn doorheen trekken. Als goud 0,5% zakt en daarna weer 0,5% omhoog, is evenveel als goud 5% zakt en daarna weer 5% omhoog. Trek de lijntjes op de langere grafiek en beoordeel de fundamentals. Kijk wat het betekent voor de langere termijn voor vraag/aanbod. Meer hoef je gelukkig bij goud- zilverbeleggen niet te doen. Bij aandelen is dat toch wel even wat anders. Beter nog, koop af en toe wat goud of zilver bij en kijk er de eerste 20 jaar niet meer naar om. Je slaapt rustig en het is beter voor je hart. Na 20 jaar schrik je je wild als je dan de prijs ziet. Stel dat je dan 47 bent, kun je dan ook nog 20 jaar eerder met pensioen. Wat wil je nog meer?
Tenslotte nog een tip voor je pensioenkelder.
Disclaimer: Dit artikel is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen.