Rente en inflatie zijn de belangrijkste drijfveren van edelmetaal als belegging. Daarom moeten we eerst weten wat rente precies is en welke factoren dit in een richting doet bewegen. Daarna kunnen we beter inschatten wat de toekomst van rente is. Immers, beleggen is nooit het moment zelf, beleggen is altijd een inschatting van de toekomst. Dit geld voor zowel edelmetaal als aandelen.
Rente is in beginsel een vergoeding voor inflatie. Dit is de basis. Dus als inflatie daalt, dan daalt de rente mee. Daar overheen krijgen we dan een risico opslag. Voor een lening voor een tijdelijk liquide probleem met onderpand zal daarom minder rente gevraagd worden dan voor een bedrijfslening voor een startend bedrijf. Daarnaast bepaalt ook de looptijd van de lening de hoogte van de rente. Hoe langer de lening, des te hoger de rente. De tweede belangrijke factor die de hoogte van de rente bepaalt is vraag/aanbod. Is er heel veel vraag naar krediet, dan stijgt automatisch de rente. Wat dus centrale banken deden met hun QE’s, was de aanbodzijde van geld fors verruimen waardoor automatisch de rente daalde. Omdat er zoveel verschillende soorten van rentes zijn, inclusief de verschillende risico’s en looptijden, wordt er vooral gekeken naar de 10 jaars staatleningen van de Verenigde Staten en Duitsland.
Wanneer stijgt rente?
Als nu een economie hard groeit, dan levert dat automatisch een hogere rente op omdat er meer vraag is naar geld voor nieuwe investeringen. Daarnaast trekt economische groei ook de inflatie omhoog omdat de krapte op de arbeidsmarkt de lonen en prijzen opjagen. Dit noemen we de loon/prijsspiraal. Dit mes snijd dus aan twee kanten. De economie van dit moment heeft te kampen met het tegenovergestelde. Door het overaanbod op de arbeidsmarkt dalen de lonen. Daarmee op termijn ook zorgend voor dalende prijzen. Door lagere lonen en koopkracht kunnen we minder kopen en dus gaan winkels massaal failliet. Om toch van de industriële overproductie af te komen laat men de prijzen zakken. In zulke situaties wordt er minder geïnvesteerd en dus is er ook geen vraag naar krediet. Dit mes snijd ook aan twee kanten, maar nu wel de andere kant op. Om de rente nu zo laag mogelijk te trekken (door overaanbod te manipuleren door de CB’s), hoopt men deze dalende spiraal te doorbreken. Daar is men vanaf 2008 mee bezig en is tot nu toe nauwelijks gelukt. Een dalende economie veroorzaakt zodoende dalende inflatie en lage rente. Een groeiende economie veroorzaakt daarentegen stijgende inflatie en rente. Daar komt nog bij dat wanneer een economie te veel schulden heeft, het moeilijk wordt om schulden nog verder te verhogen. Zonder schulden kan een bedrijf niet groeien, uitbreiden of vernieuwen. Ook dit is nu aan de hand. Er zal dus eerst een hele grote berg schuld moeten worden weggewerkt voordat de economie opnieuw gezond kan groeien. Daarom probeert men met grof geweld de rente onder het inflatieniveau te krijgen. Veelal de bekende maatregelen van de centrale banken.
Waarom is dit belangrijk voor edelmetaal?
Prijzen van edelmetaal gaan vooral omhoog indien de “rente” onder de “inflatie” zakt. En dan kijk men vooral naar de opgegeven ‘core-inflation’ (inflatie zonder voedsel- en energieprijzen) in vergelijking tot de 10 jaars VS staatsleningen (treasuries) en voor Europa naar de Duitse 10 jaars (bunds). De rest van de rentes en obligaties kun je vergeten want die zijn niet eens met elkaar te vergelijken. Voor een belegging in edelmetaal is het dus vooral belangrijk wat het verwachtingspatroon is van zowel rente als inflatie. Dit verklaart waarom goud bijvoorbeeld hard zakte toen Yellen van de FED aankondigde de basisrente te zullen verhogen. Op een aankondiging dat inflatie gaat zakken zal goud ook doen zakken. Dat zagen we bijvoorbeeld in 2011 toen goud 1920 USD/oz zakte naar dieptepunt 1050. Hierbij wordt vooral gekeken naar het verschil tussen rente en inflatie. Men dacht lange tijd dat rente niet negatief kon worden. Toen bleek dat rente gewoon doorzakte in het negatieve, steeg goud daarop in 2016 in slechts enkele maanden met 21%. Vorige week ging de 10 jaars bund voor het eerst in de geschiedenis negatief. Maar let op, vooral onervaren beleggers kijken naar de standen op het moment. Leer dat af. Het gaat vooral om de toekomstverwachting.
Deze grafiek verklaart de periodes waarin goud en zilver hard stegen en daalden. Kijk bijvoorbeeld eens naar de jaren 1970 tot 1980 waarin goud en zilverprijzen als een raket omhoog vlogen. In deze periode kwam zelfs de yield onder de inflatie te liggen. Let ook op 2008 tot 2010. Hier kwamen de lijnen ook korter bij elkaar. Helaas gaat de grafiek maar tot 2014, maar op dit moment liggen de yield en inflatie opnieuw bijna op elkaar. De 10 jaars treasury op 1,57%, en de inflatie op 1,2%.
Deze grafiek laat zien dat de 10 jaars treasury in een dalende trend zit. T/m januari had het de bandbreedte van 2,5% tot 2%. Daarna in de bandbreedte 2% tot 1,5%. Gisteren (16-6-2016) sloot deze op 1,57%. Het laagste punt ooit. De verwachting is dat deze nog verder gaat zakken. En, nogmaals, de verwachting, dat is waar een belegger naar kijkt. In 2008, vlak voor de schuldencrisis, stond deze yield nog op 5 tot 5,5%.
Nu kunnen we gaan kijken wat de inflatie (Consumer Price Index) doet t.o.v. de treasury. De inflatie zit sinds 2012 in een dalende trend. De meningen over de toekomst zijn een beetje verdeeld. Tot nu toe verwachtte de FED een oplopende inflatie en wilde hierop de basisrente verhogen. Maar nu blijkt dat de economie steeds trager groeit, en daarbij de groeiverwachtingen ook steeds naar beneden worden bijgesteld, zal de inflatie verder dalen. Immers, uit het eerste deel van dit blog bleek dat inflatiegroei niet mogelijk is in een dalende economie.
Deze grafiek geeft de inflatie in euro. Anders dan de USD inflatie laat de EUR duidelijk ‘deflatie’ zien. Het zakt immers al vanaf begin 2015 onder de nul. Daarbij ook nog vanaf 2012 in een dalende trend. Een trend die door zal zetten omdat de groei eurozone dramatisch laag is en ook steeds in lagere verwachtingen wordt bijgesteld. Daarbij is een deflatie van meer dan 6 maanden blijvend. Dat kan zomaar 10 tot 20 jaar aanhouden. Dat zagen we ook in Japan. Ik zal uitleggen waarom. Langer dan 6 maanden deflatie kan een loon/prijsspiraal niet meer omhoog krijgen. Dit komt omdat dan de CAO onderhandelingen niet meer plaatsvinden op inflatieverwachting. Daarmee blijven lonen hangen op hetzelfde niveau waardoor daaraan gekoppelde prijzen ook niet meer zullen stijgen. Dit effect van loonafspraken gaan op basis van ‘inflatie-verleden’ van 6 tot 12 maanden. Dit inflatieverleden staat nu al op 1,5 jaar gemiddeld rond de nul procent. Vandaar dat Europese overheden nu de ondernemers oproepen om de lonen toch met 2% te laten stijgen, ondanks het inflatie-verleden. De vraag is of dat lukt. Te veel ondernemers kunnen nauwelijks de kop boven water houden, ondanks dat ze zo positief blijven.
Samengevat blijkt uit bovenstaande grafieken dat de VS op 1,57% rente zit t.o.v. 1,13% inflatie (april 2016). Beide lopen in trends naar elkaar toe. Voor de Eurozone geldt voor de 10 jaars bunds -0,05% t.o.v. -0.25% inflatie. Ook deze lopen naar elkaar toe, ondanks dat beiden negatief zijn. Dit negatieve zal je na Japan, nu Europa, straks ook in de VS gaan zien. Daar lijkt geen ontkomen meer aan. Deflatie hoort nu eenmaal bij de Kondratieff winter. Maar ik geef toe dat ze dit heel lang hebben weten uit te stellen. Uiteindelijk komt het er toch van. Nu is deflatie nooit voor lange periode, ook in Japan niet. Het wordt steeds wat afgewisseld van een beetje onder nul tot een beetje boven nul. Dus stel dat over enkele maanden de inflatie toch weer tijdelijk op 0,5% komt, dan doorkruisen rente en rente zich steeds. Dit is het mooiste voor goud en zilver wat je maar voor kunt stellen. Zover is het nog net niet, maar de verwachting is er wel degelijk. Een mooier vooruitzicht voor goud en zilver heb ik nog nooit eerder gezien, op midden jaren 70 na.
Gestold angstzweet
Komen we bij de tweede belangrijke factor welke de goud- en zilverprijs bepaalt. De uitspraak van Mathijs Bouman, “goud is gestold angstzweet”. Het is waar. Goud en zilver zal ook op angst voor zware slechte tijden zoals oorlog, economische inzinking en overheidsfaillissementen heel fors stijgen. Die angst moet je naast rente en inflatie ook niet onderschatten. Wat als landen zullen bezwijken aan overheidsschulden? Het is niet eens meer de vraag of dit ooit gebeurt. Het is alleen nog de vraag ‘wanneer’. Hiermee spreken we echt niet over Griekenland alleen, het zal heel wat meer landen treffen. Met zulk faillissement gaat de valuta wel verloren. In dat geval hebben alleen activa nog waarde. En dat is natuurlijk het geduldige fysieke goud en zilver. Dat een overheid kan bezwijken aan de schulden kun je ook aflezen uit bovenstaande grafieken. Overheden zijn erg verwend geraakt de afgelopen decennia aan inflatie tussen 3% a 5% per jaar. De schulden verdampten hierop nog meer dan hun begrotingstekorten waren. Dat is nu niet meer het geval. Het is ook tevens de reden dat renteverhoging zo goed als uitgesloten is. Deflatie is hiermee het ergste wat een overheid kan overkomen. Voor economie, burgers en bedrijven is deflatie helemaal niet zo erg. Ik kan mij immers geen enkele burger of bedrijf voorstellen die dalende prijzen erg vind. Het is wel erg voor mensen met veel schulden want die leven op schuldverdamping door inflatie. Die tijden zijn nu wel voorbij.
Nu spraken we alleen nog maar over de twee belangrijkste factoren die goud- en zilverprijzen bepalen, maar er zijn er nog heel veel meer. Minstens 10. Denk o.a. aan de voorraad zowel boven als onder de grond. Of de mijnbouwkosten. Vraag vanuit de industrie. En ga zo maar door. Daar komen we zeker in volgende blogs weer over te spreken. Hier heb ik mij beperkt tot de belangrijkste twee factoren.
Bovenstaande zeer gunstige fundamentals voor edelmetaal is mij niet alleen opgevallen. Zelfs de financieel manager van de Comex sprak begin juni op CNBC al over zeer uitzonderlijk gunstige omstandigheden van zowel goud als zilver voor heel 2016. Verder ook enkele beroemde namen van fundmanagers spraken zich hier al over uit. De meeste verwachtingen voor goud gaan tot 1500 USD/oz op het jaareinde. Zover zou ik niet durven gaan, maar mijn verwachting is echt wel boven 1400 op korte termijn.
Disclaimer: Dit artikel is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen.
Rente en inflatie zijn de belangrijkste drijfveren van edelmetaal als belegging. Daarom moeten we eerst weten wat rente precies is en welke factoren dit in een richting doet bewegen. Daarna kunnen we beter inschatten wat de toekomst van rente is. Immers, beleggen is nooit het moment zelf, beleggen is altijd een inschatting van de toekomst. Dit geld voor zowel edelmetaal als aandelen.
Rente is in beginsel een vergoeding voor inflatie. Dit is de basis. Dus als inflatie daalt, dan daalt de rente mee. Daar overheen krijgen we dan een risico opslag. Voor een lening voor een tijdelijk liquide probleem met onderpand zal daarom minder rente gevraagd worden dan voor een bedrijfslening voor een startend bedrijf. Daarnaast bepaalt ook de looptijd van de lening de hoogte van de rente. Hoe langer de lening, des te hoger de rente. De tweede belangrijke factor die de hoogte van de rente bepaalt is vraag/aanbod. Is er heel veel vraag naar krediet, dan stijgt automatisch de rente. Wat dus centrale banken deden met hun QE’s, was de aanbodzijde van geld fors verruimen waardoor automatisch de rente daalde. Omdat er zoveel verschillende soorten van rentes zijn, inclusief de verschillende risico’s en looptijden, wordt er vooral gekeken naar de 10 jaars staatleningen van de Verenigde Staten en Duitsland.
Wanneer stijgt rente?
Als nu een economie hard groeit, dan levert dat automatisch een hogere rente op omdat er meer vraag is naar geld voor nieuwe investeringen. Daarnaast trekt economische groei ook de inflatie omhoog omdat de krapte op de arbeidsmarkt de lonen en prijzen opjagen. Dit noemen we de loon/prijsspiraal. Dit mes snijd dus aan twee kanten. De economie van dit moment heeft te kampen met het tegenovergestelde. Door het overaanbod op de arbeidsmarkt dalen de lonen. Daarmee op termijn ook zorgend voor dalende prijzen. Door lagere lonen en koopkracht kunnen we minder kopen en dus gaan winkels massaal failliet. Om toch van de industriële overproductie af te komen laat men de prijzen zakken. In zulke situaties wordt er minder geïnvesteerd en dus is er ook geen vraag naar krediet. Dit mes snijd ook aan twee kanten, maar nu wel de andere kant op. Om de rente nu zo laag mogelijk te trekken (door overaanbod te manipuleren door de CB’s), hoopt men deze dalende spiraal te doorbreken. Daar is men vanaf 2008 mee bezig en is tot nu toe nauwelijks gelukt. Een dalende economie veroorzaakt zodoende dalende inflatie en lage rente. Een groeiende economie veroorzaakt daarentegen stijgende inflatie en rente. Daar komt nog bij dat wanneer een economie te veel schulden heeft, het moeilijk wordt om schulden nog verder te verhogen. Zonder schulden kan een bedrijf niet groeien, uitbreiden of vernieuwen. Ook dit is nu aan de hand. Er zal dus eerst een hele grote berg schuld moeten worden weggewerkt voordat de economie opnieuw gezond kan groeien. Daarom probeert men met grof geweld de rente onder het inflatieniveau te krijgen. Veelal de bekende maatregelen van de centrale banken.
Waarom is dit belangrijk voor edelmetaal?
Prijzen van edelmetaal gaan vooral omhoog indien de “rente” onder de “inflatie” zakt. En dan kijk men vooral naar de opgegeven ‘core-inflation’ (inflatie zonder voedsel- en energieprijzen) in vergelijking tot de 10 jaars VS staatsleningen (treasuries) en voor Europa naar de Duitse 10 jaars (bunds). De rest van de rentes en obligaties kun je vergeten want die zijn niet eens met elkaar te vergelijken. Voor een belegging in edelmetaal is het dus vooral belangrijk wat het verwachtingspatroon is van zowel rente als inflatie. Dit verklaart waarom goud bijvoorbeeld hard zakte toen Yellen van de FED aankondigde de basisrente te zullen verhogen. Op een aankondiging dat inflatie gaat zakken zal goud ook doen zakken. Dat zagen we bijvoorbeeld in 2011 toen goud 1920 USD/oz zakte naar dieptepunt 1050. Hierbij wordt vooral gekeken naar het verschil tussen rente en inflatie. Men dacht lange tijd dat rente niet negatief kon worden. Toen bleek dat rente gewoon doorzakte in het negatieve, steeg goud daarop in 2016 in slechts enkele maanden met 21%. Vorige week ging de 10 jaars bund voor het eerst in de geschiedenis negatief. Maar let op, vooral onervaren beleggers kijken naar de standen op het moment. Leer dat af. Het gaat vooral om de toekomstverwachting.
Deze grafiek verklaart de periodes waarin goud en zilver hard stegen en daalden. Kijk bijvoorbeeld eens naar de jaren 1970 tot 1980 waarin goud en zilverprijzen als een raket omhoog vlogen. In deze periode kwam zelfs de yield onder de inflatie te liggen. Let ook op 2008 tot 2010. Hier kwamen de lijnen ook korter bij elkaar. Helaas gaat de grafiek maar tot 2014, maar op dit moment liggen de yield en inflatie opnieuw bijna op elkaar. De 10 jaars treasury op 1,57%, en de inflatie op 1,2%.
Deze grafiek laat zien dat de 10 jaars treasury in een dalende trend zit. T/m januari had het de bandbreedte van 2,5% tot 2%. Daarna in de bandbreedte 2% tot 1,5%. Gisteren (16-6-2016) sloot deze op 1,57%. Het laagste punt ooit. De verwachting is dat deze nog verder gaat zakken. En, nogmaals, de verwachting, dat is waar een belegger naar kijkt. In 2008, vlak voor de schuldencrisis, stond deze yield nog op 5 tot 5,5%.
Nu kunnen we gaan kijken wat de inflatie (Consumer Price Index) doet t.o.v. de treasury. De inflatie zit sinds 2012 in een dalende trend. De meningen over de toekomst zijn een beetje verdeeld. Tot nu toe verwachtte de FED een oplopende inflatie en wilde hierop de basisrente verhogen. Maar nu blijkt dat de economie steeds trager groeit, en daarbij de groeiverwachtingen ook steeds naar beneden worden bijgesteld, zal de inflatie verder dalen. Immers, uit het eerste deel van dit blog bleek dat inflatiegroei niet mogelijk is in een dalende economie.
Deze grafiek geeft de inflatie in euro. Anders dan de USD inflatie laat de EUR duidelijk ‘deflatie’ zien. Het zakt immers al vanaf begin 2015 onder de nul. Daarbij ook nog vanaf 2012 in een dalende trend. Een trend die door zal zetten omdat de groei eurozone dramatisch laag is en ook steeds in lagere verwachtingen wordt bijgesteld. Daarbij is een deflatie van meer dan 6 maanden blijvend. Dat kan zomaar 10 tot 20 jaar aanhouden. Dat zagen we ook in Japan. Ik zal uitleggen waarom. Langer dan 6 maanden deflatie kan een loon/prijsspiraal niet meer omhoog krijgen. Dit komt omdat dan de CAO onderhandelingen niet meer plaatsvinden op inflatieverwachting. Daarmee blijven lonen hangen op hetzelfde niveau waardoor daaraan gekoppelde prijzen ook niet meer zullen stijgen. Dit effect van loonafspraken gaan op basis van ‘inflatie-verleden’ van 6 tot 12 maanden. Dit inflatieverleden staat nu al op 1,5 jaar gemiddeld rond de nul procent. Vandaar dat Europese overheden nu de ondernemers oproepen om de lonen toch met 2% te laten stijgen, ondanks het inflatie-verleden. De vraag is of dat lukt. Te veel ondernemers kunnen nauwelijks de kop boven water houden, ondanks dat ze zo positief blijven.
Samengevat blijkt uit bovenstaande grafieken dat de VS op 1,57% rente zit t.o.v. 1,13% inflatie (april 2016). Beide lopen in trends naar elkaar toe. Voor de Eurozone geldt voor de 10 jaars bunds -0,05% t.o.v. -0.25% inflatie. Ook deze lopen naar elkaar toe, ondanks dat beiden negatief zijn. Dit negatieve zal je na Japan, nu Europa, straks ook in de VS gaan zien. Daar lijkt geen ontkomen meer aan. Deflatie hoort nu eenmaal bij de Kondratieff winter. Maar ik geef toe dat ze dit heel lang hebben weten uit te stellen. Uiteindelijk komt het er toch van. Nu is deflatie nooit voor lange periode, ook in Japan niet. Het wordt steeds wat afgewisseld van een beetje onder nul tot een beetje boven nul. Dus stel dat over enkele maanden de inflatie toch weer tijdelijk op 0,5% komt, dan doorkruisen rente en rente zich steeds. Dit is het mooiste voor goud en zilver wat je maar voor kunt stellen. Zover is het nog net niet, maar de verwachting is er wel degelijk. Een mooier vooruitzicht voor goud en zilver heb ik nog nooit eerder gezien, op midden jaren 70 na.
Gestold angstzweet
Komen we bij de tweede belangrijke factor welke de goud- en zilverprijs bepaalt. De uitspraak van Mathijs Bouman, “goud is gestold angstzweet”. Het is waar. Goud en zilver zal ook op angst voor zware slechte tijden zoals oorlog, economische inzinking en overheidsfaillissementen heel fors stijgen. Die angst moet je naast rente en inflatie ook niet onderschatten. Wat als landen zullen bezwijken aan overheidsschulden? Het is niet eens meer de vraag of dit ooit gebeurt. Het is alleen nog de vraag ‘wanneer’. Hiermee spreken we echt niet over Griekenland alleen, het zal heel wat meer landen treffen. Met zulk faillissement gaat de valuta wel verloren. In dat geval hebben alleen activa nog waarde. En dat is natuurlijk het geduldige fysieke goud en zilver. Dat een overheid kan bezwijken aan de schulden kun je ook aflezen uit bovenstaande grafieken. Overheden zijn erg verwend geraakt de afgelopen decennia aan inflatie tussen 3% a 5% per jaar. De schulden verdampten hierop nog meer dan hun begrotingstekorten waren. Dat is nu niet meer het geval. Het is ook tevens de reden dat renteverhoging zo goed als uitgesloten is. Deflatie is hiermee het ergste wat een overheid kan overkomen. Voor economie, burgers en bedrijven is deflatie helemaal niet zo erg. Ik kan mij immers geen enkele burger of bedrijf voorstellen die dalende prijzen erg vind. Het is wel erg voor mensen met veel schulden want die leven op schuldverdamping door inflatie. Die tijden zijn nu wel voorbij.
Nu spraken we alleen nog maar over de twee belangrijkste factoren die goud- en zilverprijzen bepalen, maar er zijn er nog heel veel meer. Minstens 10. Denk o.a. aan de voorraad zowel boven als onder de grond. Of de mijnbouwkosten. Vraag vanuit de industrie. En ga zo maar door. Daar komen we zeker in volgende blogs weer over te spreken. Hier heb ik mij beperkt tot de belangrijkste twee factoren.
Bovenstaande zeer gunstige fundamentals voor edelmetaal is mij niet alleen opgevallen. Zelfs de financieel manager van de Comex sprak begin juni op CNBC al over zeer uitzonderlijk gunstige omstandigheden van zowel goud als zilver voor heel 2016. Verder ook enkele beroemde namen van fundmanagers spraken zich hier al over uit. De meeste verwachtingen voor goud gaan tot 1500 USD/oz op het jaareinde. Zover zou ik niet durven gaan, maar mijn verwachting is echt wel boven 1400 op korte termijn.
Disclaimer: Dit artikel is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen.